Do Kancelarii zgłosili się klienci, którzy otrzymali decyzję o ustaleniu odpłatności za pobyt bliskiej im osoby w Domu Pomocy Społecznej…
Wynagrodzenie dyrektora samorządowej instytucji kultury w świetle ustawy „kominowej”
W ramach pracy w zespole radców prawnych przygotowałem opinię prawną na zlecenie organu kontroli gminy w zakresie zasad wynagradzania dyrektora gminnej instytucji kultury, działającej w formie samorządowej jednostki organizacyjnej posiadającej osobowość prawną, która nie jest jednocześnie spółką handlową, utworzonej przez gminę jako jednostkę samorządu terytorialnego. Zagadnienie będące przedmiotem opinii dotyczyło rozstrzygnięcia, czy dyrektorowi gminnej instytucji kultury może zostać przyznana premia uznaniowa.
Regulacje wynagradzenia kierowników samorządowych instytucji kultury
W sprawie rozstrzygająca była Ustawa o wynagradzaniu osób kierujących niektórymi podmiotami prawnymi (dalej WynKierPodmPrawnU lub ustawa 'kominowa”). Zgodnie z przepisem art. 1 WynKierPodmPrawnU, ustawa ta znajduje zastosowanie m. in. do samorządowych jednostek organizacyjnych posiadających osobowość prawną, które nie są jednocześnie spółkami handlowymi. Taką właśnie jednostką organizacyjną jest gminna instytucja kultury.
Ponadto, ze względu na kulturalny charakter organizacji, należało oprzeć się także na przepisach Ustawy o organizowaniu i prowadzeniu działalności kulturalnej (DziałKultU). Przepis art. 9 ust. 1 wskazuje, że jednostki samorządu terytorialnego organizują działalność kulturalną, tworząc samorządowe instytucje kultury, dla których prowadzenie takiej działalności jest podstawowym celem statutowym.
Jakie wynagrodzenie może otrzymywać dyrektor samorządowej instytucji kultury?
W pierwszej kolejności w opinii rozstrzygnięto, że dyrektor samorządowej instytucji kultury podlega pod reżim wynagrodzenia pracownika instytucji kultury.
Wynagrodzenie pracownika instytucji kultury składa się z:
- wynagrodzenia zasadniczego przewidzianego dla danego stanowiska pracy,
- dodatku za wieloletnią pracę,
- dodatku funkcyjnego – w przypadku pracownika pełniącego funkcje kierownicze,
- dodatku specjalnego – za wykonywanie dodatkowych, powierzonych przez pracodawcę zadań albo za pracę w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze,
- nagrody przyznawanej za szczególne osiągnięcia w pracy.
Szczegółowo i wyczerpująco kwestię wynagrodzenia pracownika instytucji kultury regulują przepisy art. 31 i nast. DziałKultU. Natomiast w przypadku dyrektora (i zastępcy) samorządowej jednostki organizacyjnej mogą być przyznane:
- nagroda roczna,
- świadczenia dodatkowe,
- odprawa w razie odwołania ze stanowiska lub rozwiązania umowy o pracę albo umowy cywilnoprawnej z innych przyczyn niż naruszenie podstawowych obowiązków ze stosunku zatrudnienia, w wysokości nie wyższej niż trzykrotność wynagrodzenia miesięcznego (art. 5 ust. 2-3, art.12 ustawy).
Szczegółowe regulacje w tym zakresie zawiera art. 5 Ustawy o wynagradzaniu osób kierujących niektórymi podmiotami prawnymi. Ustawa ta konkretnie reguluje sposób wynagrodzenia generalnie osób zajmujących stanowiska kierownicze w samorządowych jednostek organizacyjnych takich jak instytucje kultury.
Jeśli chodzi o zaś nagrodę roczną to jej przyznanie uzależnione powinno być od osiągniętych wyników finansowych lub stopnia realizacji innych zadań (art. 10 WynKierPodmPrawnU). Przepis przewiduje szczególne wymagania w tym zakresie i wskazują one na rozróżnienie nagrody rocznej od premii uznaniowej.
Czy dyrektor samorządowej instytucji kultury może otrzymać premię uznaniową?
W kontekście wynagrodzenia miesięcznego w rozumieniu ustawy kominowej kluczowe jest wypłacanie tego wynagrodzenia raz w miesiącu (wyr. SN II PK 164/12).
Wynagrodzenie miesięczne może składać się z jednego składnika wynagrodzenia jakim jest wynagrodzenie zasadnicze, a także może składać się z kilku składników wynagrodzenia np. wynagrodzenia zasadniczego , dodatku funkcyjnego, dodatku za staż pracy.
Choć ustawa „kominowa” nie reguluje skutków przyznania wynagrodzenia przez nieuprawniony podmiot, to w takim wypadku mają zastosowanie przepisy dotyczące czynności prawnych, a w tym art. 58 § 1 KC. Nakaz ustawowy określający organy uprawnione do ustalania wynagrodzenia – wynikający z art. 6 ust. 1 ustawy „kominowej” – należy do norm o charakterze iuris cogentis (bezwzględnie wiążących), a więc dokonanie czynności prawnej z jego naruszeniem powoduje ich bezskuteczność. W takim wypadku, w razie przyznania wynagrodzenia w sposób sprzeczny z ustawą „kominową”, gmina może dochodzić zwrotu takiego wynagrodzenia.
Jak wynika z orzecznictwa, niedopuszczalne na gruncie ustawy kominowej jest przyznanie chociażby premii kwartalnej członkom zarządu jednoosobowej spółki prawa handlowego utworzonej przez j.s.t., ponieważ ustawa dopuszcza wyłącznie wynagrodzenie miesięczne(wyr SN II CK 471/04).
Niedopuszczalne zatem będzie przyznanie premii uznaniowej, która ze swej natury nie ma charakteru miesięcznego i powtarzalnego, a także nie może być uznane za składnik wynagrodzenia miesięcznego w rozumieniu art. 5 ust 1 ustawy.
W związku z tym rekomendacja przygotowanej opinii wskazywała, że przyznanie premii uznaniowej dyrektorowi gminnej insytucji kultury jest niedopuszczalna na gruncie ustawy kominowej.
Wyrok
Sądu Najwyższego –
z dnia 18 lutego 2013 r.
II PK 164/12
II. 1. Ustawa z dnia 3 marca 2000 r. o wynagradzaniu osób kierujących niektórymi podmiotami prawnymi (Dz.U. Nr 26, poz. 306 ze zm.) nie reguluje skutków przyznania wynagrodzenia przez nieuprawniony podmiot. W związku z tym mają zastosowanie przepisy dotyczące czynności prawnych, a w tym art. 58 § 1 KC. Nakaz ustawowy określający organy uprawnione do ustalania wynagrodzenia – wynikający z art. 6 ust. 1 ustawy „kominowej” – należy do norm o charakterze iuris cogentis, a więc dokonanie czynności prawnej z jego naruszeniem powoduje ich bezskuteczność.
2. Organ wykonawczy jednostki samorządu terytorialnego jedynie ustala wynagrodzenie miesięczne prezesa zarządu spółki komunalnej, przyznaje je natomiast – w ustalonej wysokości – rada nadzorcza. Milcząca akceptacja organu wykonawczego jednostki samorządu terytorialnego wypłaty wynagrodzenia w wysokości ustalonej przez nieuprawnioną do tego radę nadzorczą nie może więc być rozpatrywana w kategoriach dorozumianego oświadczenia woli spółki (pracodawcy) wobec pracownika w zakresie jego warunków płacowych. Nie sanuje też ona bezwzględnej nieważności czynności rady nadzorczej, która wywiera skutek ex tunc. Skoro czynność prawna jest nieważna od początku – od chwili jej dokonania, to nie ma możliwości jej potwierdzenia.
Sprawa zakończona.