Prawo pracy a koszty sądowe – ile kosztuje założenie sprawy w sądzie pracy?

Koszty procesu, jak sama nazwa wskazuje, to koszty które należy ponieść w związku z dochodzeniem swojej sprawy w sądzie. Na koszty procesu składają się:

• koszty sądowe,
• koszty strony, która działa w sprawie osobiście lub z pełnomocnikiem nieprofesjonalnym^[1]chodzi o pełnomocnika innego niż adwokat, radca prawny, rzecznik patentowy itd.,
• koszty związane z reprezentowaniem strony przez profesjonalnego pełnomocnika^[2]E. Marszałkowska-Krześ, I. Gil (red.), Kodeks postępowania cywilnego. Komentarz, wyd. 36, 2025.

Same koszty sądowe obejmują opłaty sądowe np. opłata od pozwu lub wniosku, a także wydatki np. zaliczki na biegłego.

Przechodząc na grunt prawa pracy, koszty procesu będą to wszystkie koszty, które dana strona (pracownik lub pracodawca) jest zobowiązana ponieść, aby dochodzić swoich praw przed sądem pracy.

W skrócie: jeżeli pracownik inicjuje postępowanie przeciwko pracodawcy, to w I instancji jest ono dla niego darmowe. Dopiero w orzeczeniu sądu I instancji, sąd będzie mógł nałożyć na pracownika obowiązek zwrotu kosztów procesu na rzecz pracodawcy (jeżeli pracownik przegra sprawę w całości lub części).

Pracownik ponosi koszty sądowe, zawsze w sytuacji kiedy jest pozwany przez pracodawcę (nie ma zastosowania zwolnienie, o którym pisałem powyżej).

Pracownik ponosi także koszty apelacji, jeżeli wartość przedmiotu sporu (kwota, której pierwotnie żądał pracownik w pozwie) przekracza 50.000 zł.

Koszty ponoszone przez pracodawcę

Pracodawcy nie przysługuje zwolnienie, jakie dotyczy pracownika, dlatego składając pozew, wniosek lub inne pismo do sądu – powinien on je opłacić zgodnie z zasadami wynikającymi z UKSC.

Od apelacji, zażalenia, skargi kasacyjnej i skargi o stwierdzenie niezgodności z prawem prawomocnego orzeczenia, pracodawca zobowiązany jest zapłacić opłatę podstawową, która wynosi 30 zł.

W sytuacji, gdy wartość przedmiotu sporu wynosi ponad 50.000 zł, to pracodawca ponosi opłatę za apelację na takich samych zasadach, jak pracownik.

Do niezbędnych kosztów procesu, zgodnie z art. 98 § 3 UKSC zalicza się także wynagrodzenie i wydatki adwokata.

To samo dotyczy, jeżeli pracownik skorzysta z pomocy prawnej innego profesjonalnego pełnomocnika np. radcy prawnego lub rzecznika patentowego.

Kwoty wynagrodzenia profesjonalnych pełnomocników są określane w rozporządzeniu Ministra Sprawiedliwości i są to kwoty bardzo niskie.

Pamiętaj, że koszty mediacji mogą być różne w zależności od tego, czy mediacja zostanie zainicjowana już po rozpoczęciu postępowania sądowego, czy też strony dobrowolnie zdecydują się na mediację umowną, bez udziału sądu.

W tej drugiej sytuacji, koszty mediacji zależą od stawek, jakie obowiązują u mediatora wybranego przez pracownika i pracodawcę.

Jeżeli, jednak do mediacji skieruje strony sąd, to koszty mediacji są zaliczane do niezbędnych kosztów procesu, zgodnie z art. 98¹ KPC.

Wynagrodzenie mediatora ustalone jest na podstawie rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości^[4]§2 Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 20 czerwca 2016 r. w sprawie wysokości wynagrodzenia i podlegających zworotwi wydatków mediatora w postępowaniu cywilnym.

Zasady ustalania wynagrodzenia mediatora znajdziesz w poniższej tabeli.

Sądy mają zachęcać strony do mediacji, dlatego powstały takie przepisy, które powodują, że sąd zobowiązany jest zwrócić opłatę uiszczoną przez strony, jeżeli zdecydowały się one na mediacje. Taka sytuacja występuje:

• w przypadku, gdy postępowanie zakończyło się zawarciem ugody przed rozpoczęciem rozprawy przed sądem I instancji – w tej sytuacji sąd z urzędu zwraca całą opłatę uiszczoną od pisma wszczynającego postępowanie np. od pozwu,
• w przypadku, gdy postępowanie w I instancji zakończyło się zawarciem ugody sądowej po rozpoczęciu rozprawy – w tej sytuacji sąd z urzędu zwraca połowę opłaty uiszczonej od pisma wszczynającego postępowanie.

Zgodnie z art. 104¹ KPC, koszty mediacji prowadzonej na skutek skierowania przez sąd i zakończonej ugodą znosi się wzajemnie – oznacza to, że każda ze stron ponosi koszty związane ze swoim udziałem w postępowaniu mediacyjnym^[5]P. Rylski, A. Olaś (red.), Kodeks postępowania cywilnego. Komentarz, wyd. 3, 2024.

Jeżeli pracownik decyduje się na skorzystanie z usług profesjonalnego pełnomocnika z wyboru, to musi liczyć się z kosztami takiej usługi.

W zależności od Twoich potrzeb – to znaczy, czy zależy Ci tylko na sporządzeniu pisma procesowego, zastępstwie procesowym w całej sprawie, uczestnictwie w rozprawach itd., te koszty mogą się kształtować bardzo różnie. Zawsze są jednak regulowane w umowie z prawnikiem.

Wynagrodzenie może mieć charakter ryczałtowy, godzinowy lub mieszany. Pamiętaj, że profesjonalny pełnomocnik nie powinien ustalać wynagrodzenia tylko ”za wygraną sprawę”, a obietnice takiej wygranej są często wątpliwe.

Jeżeli jesteś zainteresowany wniesieniem swojej sprawy do sądu, skontaktuj się z nami i uzyskaj bezpłatną ocenę swojej sprawy.

Zasada odpowiedzialności za wynik sprawy jest uregulowana w art. 98 § 1 Kodeksu postępowania cywilnego (dalej: KPC).

Zwróć uwagę, że zwrot kosztów procesów należy się stronie na żądanie – nie zapomnij zatem zgłosić takiego żądania w piśmie, które składasz do sądu (pozew, wniosek lub inne).

O tym, kto daną sprawę wygrał lub przegrał i w jakiej części, decyduje oczywiście sąd w orzeczeniu kończącym postępowanie. W zależności od tej decyzji, różne mogą być rozstrzygnięcia o kosztach, np.:

• jeżeli roszczenie pracownika zostało uwzględnione w całości przez sąd, to otrzyma on zwrot kosztów procesu w całości;
• jeżeli sąd uwzględni powództwo pracownika co do kwoty 6.000 zł, a oddali w zakresie kwoty 4.000 zł, koszty zostaną rozdzielone stosunkowo pomiędzy pracodawcę i pracownika,
• jeżeli sąd oddali powództwo pracownika w całości (nie uwzględni go), to powód będzie zobowiązany zwrócić koszty pracodawcy.

Pamiętaj również, że koszty sądowe w postaci wydatków np. zaliczki na biegłego, mogą zostać nałożone na pracownika tylko w szczególnie uzasadnionych przypadkach (art. 97 UKSC).

Koszty postępowania przed sądem pracy celowo są ukształtowane w taki sposób, aby były one nieuciążliwe dla pracownika, który (w porównaniu do pracodawcy) może mieć mniejsze możliwości finansowe dochodzenia swoich praw. Pamiętaj też o tym, że możesz starać się o zwolnienie od kosztów sądowych, jeżeli nie jesteś w stanie ich ponieść bez uszczerbku utrzymania koniecznego dla siebie i rodziny. W tym przypadku powinieneś złożyć wniosek do sądu, do którego dołączysz oświadczenie o stanie majątkowym – wzór takiego oświadczenia znajdziesz tutaj.