Testament – forma, rodzaje, wzory i jak sporządzić, żeby był ważny

Testament nie jest tylko dla osób starszych czy chorych. Coraz częściej decydują się na niego także młodzi, by zabezpieczyć swoich bliskich, w tym małe dzieci. To rozsądny krok, który pozwala uniknąć nieporozumień po śmierci spadkodawcy. W dalszej części wyjaśniamy rodzaje testamentów, wymagania formalne, częste błędy i sposoby ich uniknięcia.

Testament to oświadczenie ostatniej woli, w którym osoba fizyczna rozporządza swoim majątkiem na wypadek śmierci. Dzięki niemu możesz dowolnie wskazać, kto i w jakich częściach ma dziedziczyć. Bez testamentu dziedziczenie odbywa się według Kodeksu cywilnego, co nierzadko prowadzi do podziałów sprzecznych z wolą zmarłego i konfliktów rodzinnych.

W jakim celu warto sporządzić testament?

Najważniejszym powodem jest to, by majątek po śmierci trafił do osób wskazanych przez spadkodawcę, a nie według schematu z ustawy. Dziedziczenie ustawowe wydaje się proste, ale często nie pasuje do realnych więzi i potrzeb.

Testament daje elastyczność. Spadkobiercami mogą być nie tylko członkowie rodziny, ale też przyjaciele, fundacje (np. UNICEF) czy instytucje. To pozwala świadomie wspierać osoby i cele, na których Ci zależy. Dobrze sporządzony testament ogranicza też spory i koszty postępowań.

Kto może sporządzić testament?

Testament może sporządzić osoba pełnoletnia z pełną zdolnością do czynności prawnych. W praktyce oznacza to, że nie może być ubezwłasnowolniona i musi świadomie podejmować decyzje.

Testament musi być wyrazem wolnej, świadomej woli. Dokument sporządzony pod przymusem, groźbą, pod wpływem błędu lub w stanie uniemożliwiającym swobodne podjęcie decyzji (np. ciężka choroba psychiczna, demencja) może zostać unieważniony.

Zastanawiasz się, jaki testament będzie dla Ciebie najlepszy? Polskie prawo oferuje kilka możliwości – od prostego testamentu własnoręcznego po notarialny, sporządzany u specjalisty. Każdy z nich ma swoje zalety i ograniczenia. Wybór odpowiedniej formy zależy od tego, jak szczegółowo chcesz uregulować podział swojego majątku.

Testament własnoręczny (holograficzny)

o najpopularniejszy i najłatwiejszy do sporządzenia rodzaj testamentu. Można go napisać samodzielnie w domu – bez notariusza, bez świadków i bez opłat. Wystarczy kartka papieru, długopis i odrobina rozwagi.
Ale uwaga – aby taki testament własnoręczny był ważny, musi spełniać kilka warunków formalnych.

Po pierwsze, testament musi być w całości napisany własnoręcznie przez spadkodawcę. Wydruk z komputera, nawet z odręcznym podpisem, nie ma mocy prawnej.

Po drugie, warto dodać datę sporządzenia. Choć prawo jej nie wymaga, brak daty może powodować spory, zwłaszcza gdy istnieje więcej niż jeden testament.

Po trzecie, konieczny jest czytelny podpis pod treścią testamentu – najlepiej imieniem i nazwiskiem.

Pamiętaj też, że testament jest ważny tylko wtedy, gdy wyraża Twoją wolną i świadomą wolę. Dokument sporządzony pod przymusem, pod wpływem błędu lub w stanie uniemożliwiającym podjęcie racjonalnej decyzji (np. choroba psychiczna, demencja) może zostać uznany za nieważny.

Taki testament sprawdza się doskonale, gdy chcesz w prosty sposób rozdzielić majątek między najbliższych lub wskazać jednego spadkobiercę. Jeśli jednak Twój majątek jest bardziej złożony, warto rozważyć testament notarialny.

Testament notarialny

Powstaje w formie aktu notarialnego w kancelarii. To dokument urzędowy o dużej wartości dowodowej, trudniejszy do podważenia.

Dużą zaletą testamentu notarialnego jest to, że nad jego treścią czuwa doświadczony notariusz. To on dba, by zapisy były jasne, zgodne z prawem i w pełni odzwierciedlały wolę spadkodawcy. Notariusz sprawdza także, czy testator posiada pełną zdolność do czynności prawnych i czy działa świadomie, co praktycznie eliminuje ryzyko nieważności testamentu.

Tylko w tej formie można ustanowić tzw. zapis windykacyjny – czyli przekazanie konkretnego składnika majątku (np. mieszkania, samochodu czy dzieła sztuki) wybranej osobie z chwilą śmierci, bez konieczności przeprowadzania działu spadku.

Oryginał testamentu pozostaje w kancelarii notarialnej, a spadkodawca otrzymuje jego urzędowy wypis. Dodatkowo, testament może zostać zarejestrowany w Notarialnym Rejestrze Testamentów (NORT) – co ułatwia jego odnalezienie po śmierci testatora i daje pewność, że dokument nie zaginie.

To rozwiązanie szczególnie polecane osobom, które chcą uniknąć rodzinnych sporów, zapewnić pełną ważność dokumentu i mieć pewność, że ich ostatnia wola zostanie zrealizowana dokładnie tak, jak tego chcieli.

Testament alograficzny

Rzadsza, ale przewidziana przez prawo forma. Spadkodawca oświadcza ustnie swoją wolę w obecności dwóch świadków i urzędnika (np. wójta, burmistrza, prezydenta miasta, starosty, marszałka województwa, sekretarza albo kierownika USC).

Oświadczenie trafia do protokołu, który jest odczytywany, a następnie podpisywany przez spadkodawcę, świadków i urzędnika. Wymaga obecności kilku osób, jest bardziej formalny niż własnoręczny, ale prostszy niż notarialny.

To formy na wyjątkowe sytuacje, gdy nie da się sporządzić testamentu zwykłego.

Testamenty szczególne: ustny, podróżny i wojskowy

• Testament ustny powstaje przy obawie rychłej śmierci lub gdy forma zwykła jest znacznie utrudniona. Wola jest ogłaszana ustnie przy co najmniej trzech świadkach. Treść powinna zostać spisana w ciągu roku i podpisana przez spadkodawcę oraz dwóch świadków. Gdy nie spisano – można ją potwierdzić zeznaniami trzech świadków w ciągu sześciu miesięcy od otwarcia spadku.

• Testament podróżny sporządza się podczas podróży na polskim statku morskim lub powietrznym. Spadkodawca składa oświadczenie przy dwóch świadkach przed kapitanem lub jego zastępcą. Kapitan spisuje treść, odczytuje, a następnie wszyscy podpisują.

• Testament wojskowy dotyczy ściśle określonych osób i obowiązuje w czasie mobilizacji, wojny lub niewoli. Zasady określa rozporządzenie MON i obejmują m.in. żołnierzy. To forma o szczególnym zastosowaniu.

Testamenty szczególne tracą ważność po 6 miesiącach od ustania okoliczności, które uzasadniały ich sporządzenie

Sporządzenie testamentu wymaga zachowania wymogów. Błędy mogą skutkować nieważnością i powrotem do dziedziczenia ustawowego. Warto zadbać o każdy szczegół.

Niezależnie od wyboru formy (własnoręczny czy notarialny), istnieją pewne elementy wspólne. Poniżej znajdziesz najważniejsze zasady: wymogi formalne, treść, podpis i data oraz przechowywanie dokumentu.

Jakie wymogi formalne musi spełniać testament?

Testament musi spełniać wymogi przewidziane dla danej formy. Testament zawsze musi zawierać wolę jednej osoby. Wspólny testament (np. małżonków) jest niedopuszczalny.

Testament własnoręczny musi być w całości napisany ręcznie, podpisany i opatrzony datą. Użycie wydruku lub cudzej ręki czyni go nieważnym.

Testament notarialny ma formę aktu notarialnego i nad jego poprawnością czuwa notariusz.

W testamencie alograficznym potrzebni są:

• urzędnik
• dwaj świadkowie
• protokół
• podpisy

Testamenty szczególne mają specjalne reguły wynikające z nadzwyczajnych okoliczności.

Co powinna zawierać treść testamentu?

Kluczowe jest wskazanie spadkobierców, czyli osób, które obejmą prawa i obowiązki zmarłego. Nie trzeba wymieniać wszystkich składników majątku – wystarczy powołać spadkobierców do całości lub części spadku, np. po połowie albo w ułamkach.

Można dodać: zapisy (zobowiązanie spadkobiercy do świadczenia na rzecz zapisobiercy), zapis windykacyjny (tylko u notariusza – własność przechodzi z chwilą śmierci), polecenia (obowiązek działania lub zaniechania), wykonawcę testamentu oraz wydziedziczenie (z podaniem podstawy z Kodeksu cywilnego). Treść powinna być jasna, by uniknąć sporów.

Podpis i data pod testamentem

Własnoręczny podpis pod treścią to warunek ważności. Potwierdza, że to Twoja ostateczna wola. Najlepiej podpisać się imieniem i nazwiskiem i umieścić podpis pod treścią.

Data pomaga ustalić kolejność testamentów oraz ocenić zdolność do testowania. Jej brak nie zawsze unieważnia dokument, ale może wywołać problemy. Najlepiej podać pełną datę (dzień, miesiąc, rok).

Gdzie przechowywać testament?

Po sporządzeniu trzeba zadbać o bezpieczne przechowywanie, by dokument został odnaleziony.

Testament własnoręczny można trzymać w domu, ale warto poinformować zaufaną osobę o miejscu przechowywania. Istnieje ryzyko zagubienia lub zniszczenia, więc dobrze mieć skan lub zdjęcie. Można też oddać oryginał do przechowania u notariusza.

Przy testamencie notarialnym oryginał pozostaje w kancelarii, a spadkodawca dostaje wypis. Na wniosek testament trafia do NORT, co ułatwia jego odnalezienie po śmierci spadkodawcy.

Teoria jest ważna, ale przykłady pomagają zobrazować, jak formułować poszczególne zapisy. Poniższe wzory są poglądowe – ostatecznie warto dopasować je do indywidualnej sytuacji.

Nieważne, czy majątek jest prosty czy złożony – znajdziesz odpowiedni wariant. Od prostego testamentu własnoręcznego po dokumenty z zapisami windykacyjnymi, poleceniami, wydziedziczeniem czy wykonawcą testamentu.

Wzór testamentu własnoręcznego

Sprawdza się przy prostym podziale udziałów. Pamiętaj: cały tekst musi być napisany ręcznie.

Oto prosty przykład:

Gdynia, dnia 10 października 2025 roku

Testament

Ja, Jan Kowalski, do spadku po mnie powołuję w częściach równych moją żonę Annę Kowalską oraz mojego syna Piotra Kowalskiego.

Jan Kowalski

Istotne elementy: miejscowość i data, oznaczenie dokumentu, wskazanie spadkobierców i ich udziałów, podpis pod treścią.

Wzór testamentu z zapisem zwykłym

Zapis zwykły zobowiązuje spadkobiercę do świadczenia na rzecz zapisobiercy, np. wydania konkretnej rzeczy. Można go zawrzeć także w testamencie własnoręcznym.

Przykład:

Warszawa, dnia 10 października 2025 roku

Testament

Ja, Ewa Nowak, do całości spadku po mnie powołuję mojego męża Marka Nowaka. Jednocześnie mojej siostrzenicy, Kasi Zielińskiej, jako zapisobiercy, zapisuję mój obraz olejny pt. „Zachód słońca nad Bałtykiem”.

Ewa Nowak

Mąż dziedziczy całość, ale ma obowiązek przekazać siostrzenicy obraz.

Wzór testamentu z zapisami windykacyjnymi

Zapis windykacyjny powoduje nabycie rzeczy lub prawa z chwilą śmierci spadkodawcy, bez działu spadku. Możliwy wyłącznie w testamencie notarialnym.

Główna różnica między zapisem zwykłym a windykacyjnym polega na automatycznym przejściu własności – przy zapisie windykacyjnym przedmiot przechodzi na zapisobiercę natychmiast po śmierci spadkodawcy, podczas gdy przy zapisie zwykłym zapisobierca uzyskuje jedynie roszczenie wobec spadkobiercy (który musi potem spełnić świadczenie).

Może dotyczyć: rzeczy oznaczonych (np. mieszkanie, samochód), praw majątkowych, przedsiębiorstwa, gospodarstwa rolnego, ustanowienia użytkowania lub służebności. Treść przygotowuje notariusz, dobierając odpowiednie sformułowania do Twoich potrzeb.

Wzór testamentu z wydziedziczeniem

Wydziedziczenie pozbawia prawa do zachowku. Musi mieć podstawę wskazaną w Kodeksie cywilnym i być jasno opisane.

Przykład:

Sanok, dnia 10 października 2025 roku

Testament

Ja, Arnold Wójcik, do spadku po mnie powołuję w 25% mojego syna Tomasza Wójcik, a w 75% moją żonę Annę Wójcik. Jednocześnie wydziedziczam moją córkę Magdę Wójcik, ponieważ od dwudziestu lat nie utrzymuje ona ze mną kontaktów, nie pomaga mi i odmówiła wsparcia w czasie, w którym chorowałem na raka i przebywałem w szpitalu, uporczywie nie dopełniając wobec mnie obowiązków rodzinnych.

Arnold Wójcik

Należy wskazać osobę i konkretne powody zgodne z przepisami. Bez podstaw sąd może to zakwestionować.

Wzór testamentu z poleceniem

Polecenie nakłada na spadkobiercę lub zapisobiercę określony obowiązek. Może mieć charakter majątkowy lub niemajątkowy.

Przykład:

Bydgoszcz, dnia 10 października 2025 roku

Testament

Ja, Jakub Mańkowski, do całości spadku po mnie powołuję moje dzieci: Maksa Mańkowskiego, Anitę Mańkowską i Roberta Mańkowskiego w częściach równych. Jednocześnie polecam, aby moja córka Anita Mańkowska przekazała należący do mnie zbiór starodruków Bibliotece Narodowej w Warszawie.

Jakub Mańkowski

Polecenie musi być możliwe do wykonania i zgodne z prawem. Wykonania polecenia może żądać każdy spadkobierca, wykonawca testamentu, a w niektórych przypadkach właściwa władza. 

Wzór testamentu z powołaniem wykonawcy testamentu

Wykonawca testamentu to osoba, która ma dopilnować realizacji ostatniej woli: zarządza spadkiem, spłaca długi, wykonuje zapisy i polecenia, wydaje spadek spadkobiercom.

Przykład:

Międzyzdroje, dnia 10 października 2025 roku

Testament

Ja, Danuta Malczyk, powołuję do spadku po mnie w 25% moją siostrę Darię Malczyk, w 25% mojego syna Dariusza Malczyk, a w 50% mojego syna Roberta Malczyk. Na wykonawcę testamentu powołuję Zenona Hrywienko (PESEL 87051624133).

Danuta Malczyk

To przydatne przy bardziej złożonych spadkach lub ryzyku sporów. Jeśli wskazana osoba nie przyjmie funkcji, składa oświadczenie przed sądem lub notariuszem.

Testament notarialny ma wysoki poziom bezpieczeństwa prawnego. Jest dokumentem urzędowym przygotowanym przy wsparciu notariusza. Dobrze sprawdza się, gdy zależy Ci na pewności i jasności zapisów.

Ta forma zmniejsza ryzyko błędów i późniejszych sporów. Bliscy mogą skupić się na sprawach rodzinnych, a nie na zawiłościach proceduralnych.

Jak przebiega sporządzenie testamentu notarialnego?

Najpierw umawiasz spotkanie w kancelarii. Zabierz dokument tożsamości, dane osób, które mają dziedziczyć (lub być wydziedziczone), a przy nieruchomościach – numer księgi wieczystej.

Na miejscu notariusz poznaje Twoją wolę, wyjaśnia kwestie prawne i przygotowuje projekt. Po odczytaniu i akceptacji składasz podpis. Notariusz także podpisuje i pieczętuje akt. Oryginał zostaje w kancelarii, Ty otrzymujesz wypis. Na wniosek dokument trafia do NORT.

Kiedy warto wybrać testament notarialny?

W szczególności przy majątku złożonym (np. nieruchomości, udziały w spółkach, wartościowe przedmioty) i przy potrzebie precyzyjnego rozdysponowania składników. To także jedyna forma umożliwiająca zapis windykacyjny. Gdy obawiasz się prób podważenia testamentu, forma notarialna jest najpewniejsza, a przechowywanie oryginału w kancelarii chroni dokument przed zniszczeniem lub zagubieniem.

Czym jest zapis windykacyjny i jak z niego korzystać?

Zapis windykacyjny pozwala wskazanej osobie stać się właścicielem danego składnika majątku już w chwili śmierci spadkodawcy. W odróżnieniu od zapisu zwykłego nie trzeba dochodzić wydania rzeczy od spadkobierców.

Można w ten sposób przekazać: konkretną rzecz (np. mieszkanie, samochód, dzieło sztuki), zbywalne prawo majątkowe, przedsiębiorstwo, gospodarstwo rolne, użytkowanie lub służebność, a także ogół praw i obowiązków wspólnika spółki osobowej. Warunkiem jest akt notarialny i precyzyjne oznaczenie przedmiotu zapisu. Notariusz dobiera właściwe sformułowania.

Przykładowy wzór testamentu notarialnego

Nie ma jednego gotowego druku – dokument sporządza notariusz indywidualnie. Zawiera nagłówek „Akt Notarialny”, dane notariusza, dane spadkodawcy i jego oświadczenie o zdolności do czynności prawnych, a następnie treść ostatniej woli (powołanie do spadku, zapisy, w tym windykacyjne, polecenia, wydziedziczenie, wykonawca testamentu). Całość jest odczytywana i podpisywana. Na wniosek możliwy wpis do NORT.

Błędy przy sporządzaniu testamentu mogą przekreślić wolę spadkodawcy i doprowadzić do dziedziczenia ustawowego. Warto znać najczęstsze pułapki i ich unikać.

Problemy wynikają zwykle z naruszenia formy albo z wątpliwości co do stanu świadomości w chwili sporządzenia dokumentu. Nawet drobiazgi mogą mieć ogromne skutki.

Kiedy testament jest nieważny?

Główne powody nieważności to:

• brak spełnienia wymogów formy (np. własnoręczny testament napisany na komputerze lub bez podpisu),
• brak daty, jeśli powoduje wątpliwości co do treści lub relacji między kilkoma testamentami,
• sporządzenie w stanie uniemożliwiającym świadome i swobodne podjęcie decyzji (np. choroba psychiczna, demencja, silne leki, alkohol),
• błąd co do okoliczności, który zaważył na treści testamentu,
• groźba, czyli wymuszenie określonej treści,
• wspólny testament dwóch osób (np. małżonków) – jest nieważny.

Podważenie testamentu: kiedy jest możliwe?

Można żądać uznania testamentu za nieważny przed sądem, gdy są przesłanki, że powstał niezgodnie z prawem albo nie oddaje rzeczywistej woli spadkodawcy. Najczęściej powodem są wady oświadczenia woli lub naruszenie formy. Testament notarialny trudniej podważyć, bo notariusz czuwa nad formalnościami i weryfikuje świadomość testatora. Przy własnoręcznym uchybienia, jak brak jasnej daty czy wątpliwy podpis, bywają podstawą sporu. Postępowanie wymaga dowodów i oceny sądu.

Odpowiedzialność za sfałszowanie testamentu

Fałszowanie testamentu to przestępstwo. Obejmuje m.in. sporządzenie dokumentu przez inną osobę, podrobienie podpisu, dopiski lub usunięcia fragmentów, zmianę daty dla korzyści majątkowej. Grozi za to nawet kara pozbawienia wolności.

W przypadku sfałszowania testamentu możliwa jest także niegodność dziedziczenia. Może dotyczyć to osoby, która dopuściła się ciężkiego przestępstwa przeciwko spadkodawcy, np. zabójstwa, ciężkiego uszczerbku na zdrowiu lub fałszowania testamentu w celu osiągnięcia korzyści majątkowej. Taka osoba jest traktowana tak, jakby nie dożyła otwarcia spadku.

Życie się zmienia, więc treść testamentu też może wymagać zmiany. Prawo pozwala w każdej chwili zmodyfikować lub odwołać testament, jeśli masz pełną zdolność do czynności prawnych. Warto co jakiś czas sprawdzać, czy dokument jest aktualny.

Zmiany w rodzinie, majątku czy planach to dobry moment, by wrócić do treści testamentu, aby odzwierciedlał Twoją obecną wolę.

Jak odwołać lub zmienić testament?

Najszybszy sposób to sporządzenie nowego testamentu. W zakresie sprzeczności wcześniejszy traci moc, a gdy nowy wyczerpuje całość rozporządzeń – poprzedni jest odwołany w całości.

Możesz też odwołać testament przez jego zniszczenie lub „odebranie” mu cech ważności (np. usunięcie podpisu) – z zamiarem odwołania. Jeśli chcesz zmienić tylko część postanowień, da się sporządzić aneks, ale bezpieczniejsze jest przygotowanie nowego dokumentu z wyraźnym odwołaniem wcześniejszego (najlepiej z podaniem daty). Testament notarialny warto odwołać w formie aktu notarialnego.

Czy sporządzenie nowego testamentu unieważnia poprzedni?

Tak, ale zakres odwołania zależy od treści nowego dokumentu. Gdy nie ma wyraźnego odwołania:

1. sprzeczne postanowienia wcześniejszego testamentu tracą moc w zakresie sprzeczności;
2. jeśli nowy testament wyczerpuje rozporządzenia majątkiem, poprzedni nie obowiązuje w całości.

Dla jasności warto napisać: „Odwołuję wszystkie moje poprzednie testamenty, w szczególności testament sporządzony dnia [data] w [miejscowość]”. To ułatwia interpretację i ogranicza spory.

Testament daje dużą swobodę, ale prawo chroni najbliższych. Służy temu zachowek oraz instytucja wydziedziczenia. Znajomość tych zasad pozwala uniknąć problemów i kosztów dla spadkobierców.

Celem tych regulacji jest ochrona najbliższej rodziny przed całkowitym pominięciem oraz możliwość pozbawienia prawa do zachowku w wyjątkowych, ustawowo wskazanych przypadkach.

Czym jest zachowek i komu przysługuje?

Zachowek chroni najbliższych, gdy testament pozbawia ich udziału. Uprawnieni to zstępni (dzieci, wnuki), małżonek i rodzice, którzy dziedziczyliby z ustawy. Jeśli pominięto ich w testamencie lub otrzymali mniej niż przysługuje, mogą żądać zapłaty od spadkobierców testamentowych.

Wysokość zachowku co do zasady to połowa udziału ustawowego. Dla małoletnich i osób trwale niezdolnych do pracy – dwie trzecie. Roszczenie ma charakter pieniężny.

Wydziedziczenie: na jakich warunkach jest skuteczne?

Wydziedziczenie to sposób na odebranie prawa do zachowku. Musi mieć podstawę ustawową i być jasno opisane w testamencie.

Kodeks cywilny przewiduje trzy główne podstawy:

1. uporczywe działanie wbrew woli spadkodawcy sprzeczne z zasadami współżycia społecznego,
2. umyślne przestępstwo przeciwko życiu, zdrowiu, wolności lub rażąca obraza czci wobec spadkodawcy albo osoby jemu najbliższej,
3. uporczywe niedopełnianie obowiązków rodzinnych względem spadkodawcy.

Trzeba wskazać osobę i konkretne powody. Jeśli nastąpiło przebaczenie, wydziedziczenie nie jest skuteczne. W razie skutecznego wydziedziczenia uprawniony traci prawo do zachowku; co do zasady jego zstępni także nie dziedziczą zachowku, o ile spadkodawca nie postanowił inaczej.

Podział majątku w testamencie

Najprościej wskazać spadkobierców do całości lub części spadku (udziały ułamkowe), a szczegółowy podział rzeczy zrobić później w dziale spadku.

Jeśli chcesz przypisać konkretne składniki konkretnym osobom, użyj zapisu zwykłego lub zapisu windykacyjnego (u notariusza). Gdy w testamencie przeznaczysz niemal cały spadek w postaci oznaczonych przedmiotów na rzecz jednej osoby, może być ona uznana za spadkobiercę udziałowego, a nie tylko zapisobiercę.

Oprócz testamentu popularna jest darowizna. Obie formy pozwalają przekazać majątek, ale w innym momencie i z innymi skutkami podatkowymi oraz inną możliwością zmiany decyzji.

Testament działa po śmierci. Darowizna przenosi własność za życia. Poniżej krótkie porównanie.

Testament czy darowizna – co wybrać?

Cecha	Testament	Darowizna
Moment przeniesienia	Po śmierci	Natychmiast, za życia
Możliwość zmiany	Można zmienić/odwołać w każdej chwili	Co do zasady trudna do odwołania
Kontrola nad majątkiem	Pozostaje u spadkodawcy do końca życia	Przechodzi na obdarowanego od razu
Podatki	Podatek od spadków (często zwolnienia dla najbliższych)	Podatek od darowizn (zerowa grupa zwolniona po zgłoszeniu)
Dodatkowe możliwości	Zapisy, polecenia, wykonawca, zapis windykacyjny (u notariusza)	Brak zapisów i poleceń w sensie spadkowym

Testament jest dobry, gdy chcesz zachować pełną kontrolę do końca życia i mieć możliwość zmiany decyzji. Możesz też uwzględnić osoby niespokrewnione oraz cele społeczne.

Darowizna sprawdzi się, jeśli chcesz przekazać majątek za życia i jesteś pewien decyzji, zwłaszcza gdy obdarowany należy do najbliższej rodziny (zwolnienie z podatku po zgłoszeniu). Pamiętaj, że odwołanie darowizny jest wyjątkowo trudne.

Po śmierci spadkodawcy trzeba przeprowadzić formalności, by móc wykonać testament. Znajomość kolejnych kroków ułatwia cały proces.

Kolejne etapy to: ogłoszenie i otwarcie testamentu, potwierdzenie nabycia spadku lub akt poświadczenia dziedziczenia, wykonanie zapisów i rozliczenia podatkowe.

Ogłoszenie i otwarcie testamentu

Osoba, u której znajduje się testament, ma obowiązek złożyć go w sądzie spadku lub u notariusza po informacji o śmierci spadkodawcy.

Otwarcie i ogłoszenie może przeprowadzić sąd lub notariusz. Notariusz sporządza protokół, opisuje stan dokumentu, datę czynności i osoby obecne. Zainteresowani są zawiadamiani o terminie. Po ogłoszeniu treść zostaje ujawniona, a uczestnicy otrzymują wypisy. Od tego momentu można przejść do dalszych czynności.

Jak dochodzić roszczeń z tytułu testamentu?

Spadkobiercy potwierdzają nabycie spadku (sądowe stwierdzenie nabycia spadku lub akt poświadczenia dziedziczenia). Zapisobierca zwykły może żądać wykonania zapisu od spadkobierców, a w razie odmowy – wnieść pozew. Przy zapisie windykacyjnym własność przechodzi automatycznie z chwilą śmierci, zwykle wystarczy wpis do księgi wieczystej. Osoby uprawnione do zachowku mogą żądać zapłaty od spadkobierców testamentowych. Spory rozstrzyga sąd.

Opodatkowanie zapisu testamentowego

Nabycie majątku w drodze spadku lub zapisu podlega podatkowi od spadków i darowizn. Wysokość zależy od stopnia pokrewieństwa i wartości nabytego majątku.

Najbliżsi (zerowa grupa podatkowa: małżonek, zstępni, wstępni, pasierb, rodzeństwo, ojczym, macocha) mogą skorzystać z pełnego zwolnienia, jeśli zgłoszą nabycie w ciągu 6 miesięcy od uprawomocnienia się postanowienia sądu lub zarejestrowania aktu poświadczenia dziedziczenia, a przy zapisie – od otwarcia testamentu. W pozostałych przypadkach stosuje się progi i stawki podatkowe, a zapis windykacyjny wlicza się do podstawy opodatkowania.