Umowa o wykonanie strony internetowej (WWW) z przeniesieniem praw autorskich – praktyczne aspekty.

Podstawy prawne dla tworzenia stron WWW

Nie istnieje dedykowana ustawa, czy inny akt prawny, który regulowałby wykonanie strony internetowej. Tak naprawdę, to Ty wybierasz, jakie warunki mają Cię obowiązywać przy zawieraniu takiej umowy. Pamiętaj, że w prawie cywilnym obowiązuje ogólna zasada swobody umów (art. 353¹ Kodeksu cywilnego, dalej: KC), zgodnie z którą strony mogą dowolnie kształtować łączący je stosunek prawny, o ile jego treść lub cel nie sprzeciwiają się:

• właściwości (naturze) stosunku,
• ustawie,
• zasadom współżycia społecznego.

Taka dowolność powoduje, że strony umowy mogą:

• skorzystać ze stosunku prawnego, jaki kształtuje KC – czyli wybrać umowę nazwaną np. umowę o dzieło, zlecenie itp.
• samodzielnie kształtować swój stosunek w ramach umowy nienazwanej, np. umowy o wykonanie strony, która będzie zawierać elementy mieszane np. umowy o dzieło i świadczenia usług. 

Niezależnie od tego jak nazwiesz umowę, Kodeks cywilny będzie miał do niej zawsze zastosowanie, szczególnie w przypadku sporu – sąd będzie musiał zakwalifikować Twoje prawa i obowiązki do poszczególnych zasad prawnych. Pamiętaj też, że sama nazwa umowy nie stanowi o jej treści.

Wykonanie strony jako dzieło

Przekładając teorię na praktykę –  do wykonania strony internetowej najbardziej pasuje umowa o dzieło (art. 627–646 KC) i dlatego jest ona najczęściej wybierana. Przez umowę o dzieło przyjmujący zamówienie (czyli w tym przypadku nasz potencjalny twórca strony WWW) zobowiązuje się do wykonania oznaczonego dzieła (czyli strony internetowej), a zamawiający (czyli osoba, która zleca stworzenie strony) do zapłaty wynagrodzenia (art. 627 KC).

Umowa o dzieło jest zwana umową rezultatu – wykonanie dzieła wymaga osiągnięcia przez strony zamierzonego, oznaczonego skutku^[1]K. Osajda (red. serii), W. Borysiak (red. tomu), Kodeks cywilny. Komentarz. Wyd. 32, Warszawa 2024. Tym skutkiem w naszym przypadku jest powstanie strony internetowej o wyglądzie, funkcjonalnościach i w ramach technologii, które ustaliły wspólnie strony.

Umowa mieszana – o dzieło i świadczenie usług

Sama umowa o dzieło może jednak nie wystarczyć, żeby uregulować wszystkie kwestie takiego przedsięwzięcia. Jeżeli, oprócz wykonania strony, w zakres umowy wchodzi także np. jej utrzymanie, to takie działanie trudno już wpisać w rezultat, a raczej ma to charakter świadczenia usług, do którego zgodnie z KC stosuje się przepisy o zleceniu (art. 750 KC).

Jak widzisz powyżej, z definicji umowy o dzieło wynikają najważniejsze dwa aspekty – dzieło i wynagrodzenie. Wyczerpujące i zrozumiałe opisanie wymagań zamawiającego co do strony internetowej jest kluczowe, aby przyjmujący zamówienie wiedział co ma wykonać, a zamawiający dostał to, czego oczekiwał.

Co powinno się znaleźć w tej części? Przede wszystkim:

• cel i typ strony albo sposób ich ustalenia – pamiętaj, że zamawiający niekoniecznie będzie znał swoje potrzeby, więc to Tobie jako profesjonaliście przypadnie zaproponowanie najlepszego dla zamawiającego rozwiązania, zgodnego z trendami na rynku – tutaj dobrym pomysłem będzie dołączenie do umowy wypełnionego przez zamawiającego briefu,
• technologia, która będzie wykorzystana do stworzenia strony,
• front–end, czyli wszystkie widoczne części strony,
• back–end, czyli bazy danych, itd.,
• funkcjonalności, jakie ma zawierać strona.

Jednak wpisywanie takich szczegółów do samej umowy jest niepraktyczne, ponieważ przedmiot może ulegać modyfikacjom, dlatego najlepszą praktyką jest opisanie go w załącznikach do umowy, które łatwiej będzie zmienić, nie naruszając ‘’prawniczej’’ warstwy umowy. Jest to także przydatne, gdy zmieniają się warunki techniczne. Wtedy wystarczy aneksować załącznik do umowy.

Zdaję sobie sprawę, że określenie czasu obowiązywania umowy jest trudne w przypadku umowy o wykonanie strony internetowej, ponieważ jej ukończenie zależy od bardzo wielu czynników jak np. uzyskanie informacji od zamawiającego. 

Harmonogram prac nad stroną

Znając już oczekiwania zamawiającego, możesz określić, ile może zająć mniej więcej stworzenie gotowego rozwiązania – dodaj do tego zapas na nieprzewidziane opóźnienia i w ten sposób wskaż datę realizacji lub jej zakres czasowy np.:

• umowa obowiązuje do dnia odbioru strony internetowej, co powinno nastąpić nie później niż 3 miesiące liczone od dnia zawarcia Umowy. 

W określeniu czasu obowiązywania umowy może pomóc opracowanie harmonogramu, zgodnie z którym powinno przebiegać stworzenie strony – opisz w nim (w datach lub innych jednostkach czasu), w jakim przedziale będą powstawać poszczególne elementy strony.

Etapy prac i odbiory częściowe strony internetowej

Okres obowiązywania umowy powinien kończyć się odbiorem dzieła, do którego zamawiający jest zobowiązany (art. 643 KC). Oprócz tego, możesz wprowadzić w umowie odbiory częściowe poszczególnych etapów dzieła. Tworząc w modelu agile, może to być szczególnie przydatne, aby uniknąć niezadowolenia zamawiającego z efektu końcowego stworzonej strony. Kilka przydatnych porad:

• Do każdego etapu określ czas, w którym zamawiający może zgłosić uwagi – jeżeli nie zgłosi ich w terminie, odbiór będzie uznany za dokonany co do danego etapu.
• Określ ilość poprawek, które może nanieść zamawiający lub ilość godzin, którą możesz poświęcić na poprawki w ramach ustalonego wynagrodzenia. 
• Wskaż limit poprawek dla danego etapu oraz wyłącz możliwość wprowadzania poprawek po odbiorze – np. zamawiający będzie mógł dwukrotnie złożyć poprawki, a po odbiorze danego etapu, możliwość wprowadzenia poprawek, które nie są niezbędne z perspektywy prawidłowego funkcjonowania strony, może zostać wyłączona.

Ryczałt

W przeciwieństwie od wynagrodzenia kosztorysowego, ryczałt powinien być ustalony z góry i nie powinien ulegać zmianie. 

Ze specyfiki umowy o dzieło wynika, że raczej nie powinna być zawierana na czas nieokreślony – umowa musi zakończyć się konkretnym rezultatem i odebraniem dzieła. Z drugiej strony, z praktyki umów zawieranych na czas określony wynika, że nie powinny być one rozwiązywane przed upływem czasu, na jaki zostały zawarte. 

Co do zasady, obu stronom zależy na tym, aby umowa się zakończyła się dobrym rezultatem – zamawiający otrzymał stronę internetową, a przyjmujący zamówienie – wynagrodzenie. Czasem jednak (niekoniecznie z winy stron) mogą nastąpić okoliczności, które będą uzasadniały rozwiązanie umowy – na taką okoliczność warto się zabezpieczyć. 

Przyjmując, że umowa o wykonanie strony jest umową o dzieło, to na podstawie KC może być ona rozwiązana w kilku przypadkach:

• znaczne podwyższenie wynagrodzenia kosztorysowego (art. 631 KC)
• nadzwyczajna zmiana stosunków powodująca rażącą stratę dla przyjmującego zamówienie (art. 632 §2 KC)
• opóźnienie prac (art. 635 KC)
• wadliwe wykonywanie (art. 636 KC)
• brak współdziałania zamawiającego (art. 640 KC).

Oprócz powyższego, KC kształtuje też ogólną zasadę odstąpienia (art. 644) – dopóki dzieło nie zostało ukończone, zamawiający może w każdej chwili od umowy odstąpić płacąc umówione wynagrodzenie. Jednakże w wypadku takim zamawiający może odliczyć to, co przyjmujący zamówienie oszczędził z powodu niewykonania dzieła.

Oczywiście strony mogą dowolnie te zasady modyfikować – ważne jest, aby w takich przypadkach zabezpieczyć obowiązek zapłaty za wykonane już prace. 

Więcej na ten temat przeczytasz w artykule o odstąpieniu od umowy o dzieło przez zamawiającego i wykonawcę.

Przeniesienie praw autorskich ma szczególne znaczenie dla zamawiającego, ponieważ zależy mu na posiadaniu pełni praw do stworzonej strony internetowej. O prawach autorskich w IT możesz też przeczytać w artykule: Umowa B2B z programistą IT – wady i zalety, praktyczny poradnik.

Poniżej kilka najważniejszych punktów, o których musisz pamiętać, aby skutecznie zawrzeć umowę o wykonanie strony internetowej z przeniesieniem praw autorskich:

• sporządzenie umowy w formie pisemnej – przeniesienie praw autorskich musi nastąpić w takiej formie,
• przeniesienie praw autorskich musi wymieniać pola eksploatacji – określają one poszczególne odrębne sposoby wykorzystania dzieła^[2]E. Ferenc-Szydełko (red.), Ustawa o prawie autorskim i prawach pokrewnych. Komentarz. Wyd. 4, Warszawa 2021
  ,
• zgodnie z zasadami ogólnymi – przyjmujący zamówienie może przenieść tylko tyle, ile sam posiada – pamiętaj o uregulowaniu praw, których nie możesz przenieść np. wykorzystanie w ramach strony licencji dostawców zewnętrznych lub open source,
• pamiętaj o swoich prawach autorskich, których przenieść nie możesz, czyli prawa autorskie osobiste (np. oznaczanie dzieła swoim nazwiskiem) – możesz jedynie zobowiązać się do ich niewykonywania.

Sama umowa o dzieło nie wymaga szczególnej formy, ale przeniesienie autorskich praw majątkowych wymaga zachowania formy pisemnej pod rygorem nieważności.

Pamiętaj, że forma pisemna oznacza nie tylko podpis odręczny, ale też kwalifikowany podpis elektroniczny, który jest zrównany z formą pisemną (art.  781 KC).

W toku tworzenia strony internetowej obie strony mogą wymieniać się informacjami poufnymi – w szczególności będzie czynił to zamawiający. W celu ochrony tajemnicy przedsiębiorstwa i know–how danej strony, warto dodać w umowie zapis dotyczący zasad ochrony tych informacji:

• zdefiniuj informacje poufne – informacje techniczne, organizacyjne, dot. wykorzystywanych technologii, znaki towarowe, bazy danych itd.,
• wyłącz możliwość wykorzystanie informacji poufnych do innych celów, niż realizacja umowy,
• wskaż minimalne zasady ochrony informacji poufnych i środki ochrony tych danych np. szyfrowanie, hasłowanie,
• wskaż kiedy nie dojdzie do naruszenia informacji poufnych np., gdy przekazanie jest niezbędne z uwagi na decyzję uprawnionego organu lub, gdy informacje były już wcześniej dostępne lub zostały udostępnione bez naruszenia umowy,
• określ czas, przez jaki obowiązuje zachowanie poufności – w praktyce najczęściej jest to 2 lub 5 lat po rozwiązaniu umowy, ale zdarza się obowiązek bezterminowy. 

Za naruszenie tych zasad, strony mogą ustalić karę umowną. 

Dane osobowe – pamiętaj, żeby spełnić obowiązek informacyjny zgodnie z art. 13 i/lub 14 RODO. Dodatkowo, jeżeli w ramach tworzenia strony możesz mieć dostęp do danych osobowych, których administratorem jest zamawiający, to zawrzyjcie umowę powierzenia danych osobowych (DPA). 

Zakaz podkupienia pracowników

Z perspektywy przyjmującego zamówienie może być to bardzo istotne, aby osoby współpracujące przy tworzeniu strony miały zakaz konkurencji względem swojego pracodawcy. Równie ważne jest, aby zamawiający nie mógł oferować tym osobom u siebie pracy, współpracy czy zlecać dodatkowych zleceń (przede wszystkim w zakresie stworzonej strony) przez określony czas np. 2 lata po odbiorze strony.

Osoby do kontaktu

Wyznacz osoby, które odpowiadają za poszczególne aspekty umowy oraz jedną osobę, która odpowiada za kontakt i prowadzenie ustaleń w trybie roboczym np. mailowo i telefonicznie. Zdecydowanie przyspieszy to uzyskiwanie bieżących informacji potrzebnych do realizacji umowy. 

Wskazane osoby mogą również dokonywać odbiorów poszczególnych etapów – zaznacz to w umowie. Pamiętaj, żeby być konsekwentnym i rzeczywiście realizować umowę przez te wskazane osoby.

Kary umowne

Warto zawrzeć w umowie kary umowne za naruszenie poszczególnych obowiązków. Pełni to rolę przede wszystkim dyscyplinującą, chociażby gdy kary naliczane są za przekroczenie terminu wykonania strony internetowej. CO najważniejsze, kara umowna jest należna w momencie spełniania się warunków umownych do jej naliczenia. To znaczy, że nie musi udowadniać poniesienia szkody ani innych przesłanek odszkodowawczych.

Więcej na ten temat dowiesz się z artykułu o zastrzeganiu kar umownych za opóźnienie i odstąpienie od umowy.