Co to jest wypowiedzenie zmieniające umowę o pracę i czym skutkuje?
Wypowiedzenie często może kojarzyć się jedynie ze zwolnieniem. Jednak istnieje również wypowiedzenie zmieniające. Pracodawca może zastosować to rozwiązanie wobec Ciebie, jeśli chce zmienić Twoje warunki pracy i płacy, a porozumienie między Wami jest niemożliwe. Dowiedz się, czy zawsze musisz się godzić na taki stan rzeczy, czy możesz się odwołać.
Czym różni się wypowiedzenie zmieniające od wypowiedzenia umowy o pracę?
Wypowiedzenie zmieniające ma swoje umocowanie prawne w art. 42 Kodeksu pracy [1]https://isap.sejm.gov.pl/isap.nsf/download.xsp/WDU19740240141/U/D19740141Lj.pdf. Dotyczy zmiany warunków pracy i płacy. Celem jest tutaj modyfikacja stosunku pracy.
Natomiast wypowiedzenie umowy o pracę skutkuje ustaniem stosunku pracy. Następuje to po upływie okresu wypowiedzenia. Okresy te są różne, w zależności od okresu zatrudnienia u danego pracodawcy.
Stroną składającą wypowiedzenie zmieniające jest pracodawca. To oświadczenie woli musi zawierać propozycję nowych warunków zatrudnienia.
Pracodawca nie może dowolnie modyfikować warunków zatrudnienia. Aby wypowiedzenie zmieniające poskutkowało, pracownik musi je przyjąć.
Jeśli nie przyjmiesz propozycji przełożonego, to następuje rozwiązanie umowy o pracę. Przy czym dochodzi do tego po upływie okresu wypowiedzenia.
Warto dodać, że wypowiedzenie umowy w takim trybie ma charakter warunkowy. Tzn. zaistnieje ono jedynie wtedy, gdy Ty (jako pracownik) nie zgodzisz się na zmiany proponowane przez szefa (pracodawcę).
Uchwała Składu Siedmiu Sędziów Sądu Najwyższego z dnia 28 kwietnia 1994 r. I PZP 52/93:
Nie jest dopuszczalna – przez dokonanie wypowiedzenia zmieniającego (art. 42 § 1 k.p.) – zmiana rodzaju umowy o pracę zawartej na czas nieokreślony na umowę na czas określony. [2]https://www.sn.pl/sites/orzecznictwo/Orzeczenia1/I%20PZP%2052-93.pdf
Oznacza to, że wypowiedzenie zmieniające nie może zmienić rodzaju umowy o pracę.
Jakie są wymagania prawne, tryb oraz forma wypowiedzenia zmieniającego?
Przepis art. 42 §1 Kp. mówi, że przy wypowiedzeniu zmieniającym stosuje się odpowiednio przepisy o wypowiedzeniu umowy o pracę. Co to znaczy w praktyce?
Szef chcący złożyć wypowiedzenie zmieniające musi pamiętać o:
- obowiązku konsultacji z zakładową organizacją związkową,
- braku możliwości złożenia wypowiedzenia zmieniającego pracownikowi, pozostającego pod szczególną ochroną trwałości stosunku pracy.
Szczególna ochrona trwałości stosunku pracy dotyczy osób w wieku przedemerytalnym, pracownic na urlopach macierzyńskich oraz działaczy związków zawodowych.
Wypowiedzenie zmieniające musi mieć formę pisemną. W przeciwnym razie będzie nieważne. Ponadto dokument musi zawierać pouczenie dla pracownika o możliwości przyjęcia lub odrzucenia nowych warunków.
Jako pracownik możesz ustosunkować się wobec wypowiedzenia zmieniającego ustnie lub pisemnie. Jeśli zaś w ogóle nie zajmiesz stanowiska, to z punktu widzenia prawa zgodzisz się na nowe warunki. Milczenie oznacza zgodę na modyfikację umowy o pracę.
Art. 42 §2 KP.:
Wypowiedzenie warunków pracy lub płacy uważa się za dokonane, jeżeli
pracownikowi zaproponowano na piśmie nowe warunki.
Praktyczne wykorzystanie wypowiedzenia zmieniającego
Kiedy wypowiedzenie zmieniające może być sankcją?
Wypowiedzenie zmieniające może przybrać formę sankcji. Będzie wówczas efektem tego, że pracownik nie wywiązywał się ze swych obowiązków lub je zaniedbywał.
Gdyby do tego doszło, to pracodawca ma prawo do pewnych modyfikacji, ale nie w pełnym zakresie. Chodzi o to, że zmienić on może warunki płacy, ale tych dotyczących stricte pracy – już nie.
Sąd Najwyższy uznał, że wypowiedzenie zmieniające może stanowić środek dyscyplinujący.
Wyrok Sądu Najwyższego z dnia 26 lipca 1979 r. I PR 64/79:
W świetle obowiązujących przepisów prawa pracy wypowiedzenie warunków płacy wprawdzie nie jest karą porządkową, ale może być środkiem dyscyplinującym.
Kiedy wypowiedzenie zmieniające zaspokaja potrzebę zmiany istotnych warunków umowy?
Potrzeba zmiany istotnych warunków pracy jest konieczna, aby uzasadnić wypowiedzenie zmieniające. Takimi sytuacjami są:
- zmiana wynagrodzenia,
- odwołanie pracownika ze stanowiska brygadzisty,
- zmiana systemu organizacyjnego, nawet jeśli warunki pracy nie stały się gorsze dla pracowników,
- zmiana rozkładu czasu pracy – po uzgodnieniu z pracownikiem.
Jeśli szef chce Ci zmniejszyć wypłatę, to musi wręczyć Ci wypowiedzenie zmieniające. Tak samo będzie wtedy, gdy będzie zmieniał system wypłacania pensji.
Na przykład: możesz otrzymywać wynagrodzenie co tydzień. Zmiana terminu wypłaty na miesięczny wymaga wypowiedzenia zmieniającego (lub wspólnego porozumienia o zmianie warunków umowy o pracę).
Nie każda zmiana warunków umowy o pracę wymaga wypowiedzenia zmieniającego. Będzie tak np. wtedy, gdy przełożony zmieni Twoje miejsce pracy, lecz zachowa Twoje wynagrodzenie oraz rodzaj wykonywanych obowiązków.
Taka sytuacja zalicza się do pracowniczego podporządkowania. Nie wymaga zatem wypowiedzenia warunków pracy.
Komu nie można wręczyć wypowiedzenia zmieniającego?
Pracodawca nie może wręczyć wypowiedzenia zmieniającego tym pracownikom, którym również nie może wręczyć wypowiedzenia umowy o pracę.
Dotyczy to chociażby pracownic w ciąży czy osób przebywających na zwolnieniu lekarskim albo na urlopie.
Ochrona w tym zakresie dotyczy także pracowników w wieku przedemerytalnym. Jeśli do emerytury brakuje Ci maksymalnie 4 lat, to zaliczasz się do tej grupy pracowników.
Jednak, będąc w wieku przedemerytalnym możesz otrzymać wypowiedzenie zmieniające, jeśli:
- straciłeś zdolność do wykonywania pracy, co potwierdza orzeczenie lekarskie,
- nie z własnej winy straciłeś uprawnienia, konieczne do wykonywania służbowych obowiązków.
Wyjątek stanowią zwolnienia grupowe. Dotyczy to zarówno ogółu zatrudnionych jak i konkretnych grup – np. pracownice w ciąży, osoby w wieku przedemerytalnym. Jeśli w takich okolicznościach wypowiedzenie zmniejsza wynagrodzenie, to należy Ci się dodatek wyrównawczy. Należny jest do końca okresu w którym korzystałbyś ze szczególnej ochrony przed wypowiedzeniem lub rozwiązaniem stosunku pracy.
Jakie skutki niesie ze sobą wypowiedzenie zmieniające?
Należy rozważyć tutaj dwa przypadki. Pierwszy, w którym pracownik przyjmuje zmiany i drugi, w którym odmawia ich przyjęcia.
Jeśli się zgadasz, to wówczas Twoje warunki umowy ulegną zmianie. Nastąpi to zgodnie z tym, co zaproponował przełożony.
Gdy upłynie połowa okresu wypowiedzenia, a nie złożysz oświadczenia o odmowie przyjęcia zmiany warunków pracy, to będzie znaczyło, że wyrażasz na nie zgodę.
Jeśli odrzucisz propozycje szefa, to umowa o pracę ulegnie rozwiązaniu. Dojdzie do tego po upływie okresu dokonanego wypowiedzenia.
W jaki sposób odmówić zmianie warunków? Jeśli masz taki zamiar, to pamiętaj, że Twoja odmowa powinna być wyraźna.
Jednocześnie masz dowolność zachowania formy odmowy. Możesz więc zrobić to ustnie. Jednak, aby nie było żadnych wątpliwości (również przy ewentualnym rozstrzyganiu sporów przed sądem) najlepiej zrób to na piśmie.
Jak zaskarżyć wypowiedzenie zmieniające?
Od wypowiedzenia zmieniającego możesz się odwołać do sądu pracy. Masz na to 21 dni od momentu otrzymania wypowiedzenia. Odwołanie przysługuje Ci niezależnie od tego, czy wyrażasz zgodę na zmianę warunków, czy składasz odmowę.
Jeśli pracodawca złożył wypowiedzenie zmieniające niezgodne z prawem, to możesz żądać uznania wypowiedzenia za bezskuteczne. Gdyby zaś już doszło do rozwiązania umowy, to możesz wnosić o przywrócenie Cię do pracy albo o wypłatę odszkodowania.
W takich sprawach dobrze jest zasięgnąć porady prawnika. Pomoże on rozwiać wątpliwości dotyczące wypowiedzenia zmieniającego oraz rozjaśni zawiłości przepisów Kodeksu pracy.
Pamiętaj jednak, że nie możesz się odwołać od wcześniej podpisanego porozumienia, na mocy której doszło do zmian warunków pracy i płacy. Takie porozumienie można zawrzeć z pracodawcą wcześniej, jeszcze zanim zechce on złożyć wypowiedzenie zmieniające.
FAQ – najczęściej zadawane pytania
Przypisy