Zezwolenie na pracę dla cudzoziemca w Polsce – podstawowe informacje
Zatrudnianie cudzoziemców w Polsce wymaga spełnienia szeregu formalności, w tym uzyskania odpowiednich zezwoleń na pracę. Proces ten obejmuje różne typy zezwoleń, zależnie od rodzaju pracy i statusu cudzoziemca. Kluczowym elementem jest opinia starosty, znana jako test rynku pracy, która potwierdza brak dostępnych polskich kandydatów. W artykule omówimy rodzaje zezwoleń, procedury ich uzyskiwania oraz wymagane dokumenty. Przedstawimy również sytuacje, w których opinia starosty nie jest konieczna, co ułatwia zatrudnianie pracowników z zagranicy. Ten przewodnik pomoże pracodawcom lepiej zrozumieć proces legalnego zatrudnienia cudzoziemców.
Kiedy wymagane jest zezwolenie na pracę?
Zezwolenie na pracę w Polsce jest kluczowym dokumentem umożliwiającym legalne zatrudnienie cudzoziemca. Jest ono wydawane przez wojewodę właściwego ze względu na siedzibę lub miejsce zamieszkania podmiotu powierzającego pracę, bądź ze względu na siedzibę podmiotu, do którego cudzoziemiec jest delegowany. Proces ten odbywa się wyłącznie na pisemny wniosek podmiotu, który chce powierzyć pracę cudzoziemcowi.
Aby cudzoziemiec mógł legalnie pracować w Polsce na podstawie zezwolenia na pracę, musi posiadać odpowiedni tytuł pobytowy, który uprawnia go do wykonywania pracy. Tytuł pobytowy jest uzyskiwany przez samego cudzoziemca.
W Polsce wyróżnia się sześć rodzajów zezwoleń na pracę, oznaczonych literami A, B, C, D, E i S. Procedury oraz kryteria wydawania zezwoleń różnią się w zależności od ich typu. Poszczególne typy zostaną opisane w dalszej części tego artykułu.
Aby cudzoziemiec mógł legalnie pracować w Polsce na podstawie zezwolenia na pracę, musi posiadać odpowiedni tytuł pobytowy, który uprawnia go do wykonywania pracy.
Kiedy cudzoziemcy są zwolnieni z obowiązku posiadania zezwolenia na pracę?
Prawo przewiduje warunki, w których cudzoziemiec jest zwolniony z konieczności uzyskania zezwolenia na pracę. W celu sprawdzenia, czy cudzoziemiec spełnia te warunki, należy zweryfikować jego dokument pobytowy. Jeśli cudzoziemiec posiada zezwolenie na pobyt czasowy w związku z określonymi niżej okolicznościami, pracodawca powinien uzyskać od cudzoziemca decyzję administracyjną wojewody wydaną do karty pobytu czasowego. Decyzja zawiera bowiem podstawę prawna, która wskazuje, czy zatrudnienie cudzoziemca będzie wiązało się z koniecznością uzyskania zezwolenia na pracę.
Z obowiązku posiadania zezwolenia na pracę zwolnieni są cudzoziemcy pod następującymi warunkami:
- Zatrudnienie przez pracodawcę z UE lub EOG – są zatrudnieni przez pracodawcę z siedzibą w państwie członkowskim Unii Europejskiej lub państwie Europejskiego Obszaru Gospodarczego (nienależącego do UE) i czasowo delegowani przez tego pracodawcę do świadczenia usług w Polsce.
- Zezwolenie na pobyt czasowy – posiadają zezwolenie na pobyt czasowy w związku z zamiarem wykonywania pracy lub prowadzenia działalności na warunkach określonych w tym zezwoleniu.
- Studia i badania naukowe – posiadają zezwolenie na pobyt czasowy w związku z zamiarem podjęcia lub kontynuowania studiów, szkolenia zawodowego, prowadzenia badań naukowych, lub w przypadku rozwodu, separacji, owdowienia członka rodziny obywatela RP.
- Zezwolenie na pobyt rezydenta długoterminowego UE – posiadają zezwolenie na pobyt rezydenta długoterminowego UE udzielone przez inne państwo członkowskie UE oraz spełniają dodatkowe warunki, lub gdy są członkiem rodziny takiego cudzoziemca i towarzyszą mu lub chcą się z nim połączyć.
- Zezwolenie na pobyt czasowy w celu połączenia z rodziną – posiadają zezwolenie na pobyt czasowy w Polsce w związku z połączeniem z rodziną.
- Zezwolenie na pobyt czasowy w związku z zawarciem związku małżeńskiego – posiadają zezwolenie na pobyt czasowy w Polsce w związku z zawarciem związku małżeńskiego z obywatelem polskim lub cudzoziemcem (w ściśle określonych przypadkach).
- Zezwolenie na pobyt czasowy będąc zstępnym obywatela polskiego lub cudzoziemca – posiadają zezwolenie na pobyt czasowy będąc zstępnym obywatela polskiego lub cudzoziemca (w ściśle określonych przypadkach).
- Przebywanie na terytorium RP na podstawie stempla w dokumencie podróży – przebywają na terytorium RP na podstawie umieszczonego w dokumencie podróży odcisku stempla, który potwierdza złożenie wniosku o udzielenie zezwolenia na pobyt rezydenta długoterminowego UE (w ściśle określonych przypadkach).
- Posiadanie ważnej Karty Polaka – posiadają ważną Kartę Polaka.
- Ubieganie się o udzielenie ochrony międzynarodowej – ubiegają się o udzielenie ochrony międzynarodowej, pod warunkiem że posiadają zaświadczenie potwierdzające, że postępowanie w sprawie wydania decyzji o przyznanie statusu uchodźcy przedłuża się nie z ich winy.
Ponadto, zezwolenie na pracę nie jest wymagane w przypadku cudzoziemców przebywających na terytorium Polski, którzy spełniają następujące warunki:
- prowadzą szkolenia w ramach określonych programów,
- świadczą usługi artystyczne indywidualnie lub w zespołach, nie dłużej niż 30 dni w roku kalendarzowym,
- uczestniczą w stażach zawodowych lub nadzorują realizację,
- programów Unii Europejskiej lub innych międzynarodowych programów pomocowych,
- są nauczycielami języków obcych i prowadzą zajęcia w tych językach w ramach umów i porozumień międzynarodowych,
- są członkami sił zbrojnych oraz personelu cywilnego w międzynarodowych strukturach wojskowych,
- pracują jako stali korespondenci zagranicznych środków masowego przekazu,
- wygłaszają okazjonalne wykłady, referaty lub prezentacje,
- są sportowcami, którzy wykonują pracę dla podmiotu mającego siedzibę w Polsce w związku z zawodami sportowymi; praca ta nie może przekraczać 30 dni w roku kalendarzowym,
- są studentami studiów stacjonarnych lub uczestnikami stacjonarnych studiów doktoranckich,
- są studentami szkół wyższych w państwach UE lub EOG, skierowanymi do odbycia praktyk zawodowych.
Kto wydaje zezwolenie na pracę?
Wniosek o zezwolenie na pracę składany jest przez pracodawcę, a decyzję wydaje wojewoda odpowiedni ze względu na miejsce siedziby lub stałego pobytu pracodawcy dla pracodawców będących osobami fizycznymi, jak i tych prowadzących działalność gospodarczą zarejestrowaną w Centralnej Ewidencji i Informacji o Działalności Gospodarczej (CEIDG).
- Zezwolenia typu A i B – wydawane przez wojewodę właściwego dla siedziby lub miejsca zamieszkania podmiotu powierzającego pracę cudzoziemcowi.
- Zezwolenie typu C – wydawane przez wojewodę właściwego dla siedziby podmiotu, do którego cudzoziemiec jest delegowany.
- Zezwolenie typu D – wydawane przez wojewodę odpowiedniego dla siedziby lub miejsca zamieszkania podmiotu, na rzecz którego wykonywana jest usługa. Jeśli podmiot ma siedzibę lub miejsce zamieszkania za granicą, zezwolenie wydaje wojewoda odpowiedni dla głównego miejsca pracy cudzoziemca na terytorium Polski.
- Zezwolenie typu E – wydawane przez wojewodę odpowiedniego dla głównego miejsca pracy cudzoziemca na terytorium Polski.
Wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie z dnia 2 kwietnia 2009 r., II SA/Wa 1677/08
W przypadku zezwoleń na pracę cudzoziemców najistotniejsze jest to, by cudzoziemiec, który otrzymał stosowne zezwolenie (przyrzeczenie), wykonywał jedynie tę pracę, która została określona w zezwoleniu (przyrzeczeniu). W przeciwnym wypadku praca, której cudzoziemiec się podejmuje, wykonywana jest przez niego nielegalnie.
Rodzaje zezwoleń na pracę
W Polsce wyróżnia się kilka rodzajów zezwoleń na pracę, które różnią się w zależności od charakteru i miejsca wykonywania pracy przez cudzoziemca. Poniżej przedstawiamy poszczególne typy zezwoleń oraz warunki, jakie muszą być spełnione do ich uzyskania. Każdy typ zezwolenia odpowiada specyficznym sytuacjom zatrudnienia cudzoziemców.
Zezwolenie typu A – dotyczy cudzoziemca, który wykonuje pracę na terytorium Polski na podstawie umowy z podmiotem mającym siedzibę, miejsce zamieszkania, oddział, zakład lub inną formę zorganizowanej działalności w Polsce.
Zezwolenie typu B – dotyczy cudzoziemca pełniącego funkcje w zarządzie osoby prawnej wpisanej do rejestru przedsiębiorców lub będącej spółką kapitałową w organizacji. Może również dotyczyć osoby prowadzącej sprawy spółki komandytowej lub komandytowo-akcyjnej jako komplementariusz lub w przypadku, gdy cudzoziemiec otrzymał prokurę na okres przekraczający 6 miesięcy w ciągu kolejnych 12 miesięcy.
Zezwolenie typu C – przeznaczone dla cudzoziemca, który wykonuje pracę u pracodawcy zagranicznego i jest delegowany do Polski na okres przekraczający 30 dni w roku kalendarzowym do oddziału lub zakładu podmiotu zagranicznego albo podmiotu powiązanego.
Zezwolenie typu D – obejmuje cudzoziemca, który wykonuje pracę u pracodawcy zagranicznego nieposiadającego oddziału, zakładu lub innej formy zorganizowanej działalności w Polsce, i który jest delegowany na terytorium Polski w celu realizacji usługi o charakterze tymczasowym i okazjonalnym (usługa eksportowa).
Zezwolenie typu E – dotyczy cudzoziemca, który wykonuje pracę u pracodawcy zagranicznego i jest delegowany do Polski na okres przekraczający 30 dni w ciągu kolejnych 6 miesięcy w innym celu niż wskazany w zezwoleniach typu B, C, D.
Opinia starosty (test rynku pracy) i przesłanki zwolnienia z jej uzyskania
Przed złożeniem wniosku o zezwolenie na pracę do wojewody, pracodawca musi udowodnić, że na lokalnym rynku pracy nie ma odpowiednich kandydatów na oferowane stanowisko. Aby to wykazać, konieczne jest uzyskanie opinii starosty, znanej także jako test rynku pracy. Dokument ten potwierdza, że nie ma możliwości zaspokojenia potrzeb kadrowych przez lokalnych bezrobotnych na obszarze powiatu, gdzie cudzoziemiec ma wykonywać pracę.
Opinia starosty jest wydawana przez powiatowy urząd pracy właściwy dla miejsca wykonywania pracy przez cudzoziemca. W sytuacjach, gdy nie można jednoznacznie określić głównego miejsca wykonywania pracy, informację tę wydaje starosta właściwy ze względu na siedzibę lub miejsce zamieszkania pracodawcy.
Procedura uzyskania opinii starosty polega na złożeniu przez pracodawcę oferty pracy, która obejmuje wszystkie warunki zatrudnienia, takie jak wynagrodzenie, stanowisko, wymiar etatu oraz wymagania kwalifikacyjne. Powiatowy urząd pracy sprawdza, czy w rejestrze osób bezrobotnych znajdują się kandydaci spełniający te wymagania. Proces uzyskania opinii trwa zazwyczaj od 14 do 21 dni kalendarzowych.
Informacja starosty jest ważna przez 180 dni od daty wydania, choć w wyjątkowych sytuacjach może być skrócona do 90 dni. Wydana opinia zawiera szczegółowe wymagania przedstawione przez pracodawcę w ofercie pracy. Do wniosku o zezwolenie na pracę pracodawca musi dołączyć dokumenty potwierdzające, że cudzoziemiec spełnia te wymagania.
Warto zauważyć, że opinia starosty nie jest wymagana w pewnych przypadkach, takich jak m. in.:
- praca w zawodach deficytowych określonych w rozporządzeniu wojewody,
- cudzoziemiec wykonujący pracę zgodnie z wykazem zawodów stanowiących załącznik do rozporządzenia w sprawie zezwoleń na pracę,
- cudzoziemiec, który wcześniej posiadał zezwolenie na pracę lub pobyt i pracę u tego samego pracodawcy na tym samym stanowisku,
- cudzoziemiec, który ukończył uczelnię w Polsce lub innym państwie Europejskiego Obszaru Gospodarczego albo Szwajcarii,
- cudzoziemiec przebywający legalnie na terytorium Polski przez co najmniej 3 lata przed złożeniem wniosku,
- cudzoziemiec reprezentujący zagranicznego przedsiębiorcę w jego oddziale lub przedstawicielstwie w Polsce,
- obywatele Armenii, Białorusi, Gruzji, Mołdawii, Federacji Rosyjskiej lub Ukrainy wykonujący prace opiekuńcze lub pomoc domową,
- trenerzy sportowi i sportowcy zatrudnieni w podmiotach promujących kulturę fizyczną i sport,
- lekarze i lekarze dentyści odbywający szkolenie lub specjalizację w Polsce.
Wniosek o zezwolenie na pracę – wymagane dokumenty
Uzyskanie zezwolenia na pracę wiąże się z złożeniem kompleksowego zestawu dokumentów. Wymagane dokumenty obejmują:
- wypełniony formularz wniosku o wydanie zezwolenia na pracę.
- dwie podpisane klauzule informacyjne dotyczące ochrony danych osobowych.
- ważny dowód osobisty lub ważny dokument podróży. W przypadku braku możliwości uzyskania takich dokumentów, inny ważny dokument potwierdzający tożsamość (dotyczy osób fizycznych jako podmiotów powierzających pracę).
- umowa spółki lub akty notarialne o zawiązaniu spółki (jeśli pracodawcą jest spółka).
- kopia wszystkich wypełnionych stron z ważnego dokumentu podróży cudzoziemca.
- oryginał opinii starosty (jeśli jest wymagana).
- dokumenty potwierdzające spełnienie przez cudzoziemca wymagań określonych w informacji starosty.
- dokumenty potwierdzające spełnienie wymagań kwalifikacyjnych w zawodzie regulowanym.
- dowód wpłaty za złożenie wniosku.
- inne dokumenty, takie jak licencje, zezwolenia, pełnomocnictwa, jeśli są wymagane w konkretnej sprawie.