Kancelaria podjęła się pomocy prawnej przedsiębiorcy, którego autorski film nagrany dronem został bez jego zgody i wiedzy opublikowany w reportażu…
Sposób na długofalowy biznes, czyli transgraniczna umowa agencyjna
Kancelaria doradzała w sprawie unormowania precedensowej współpracy pomiędzy zagraniczną korporacją z siedzibą na terenie Unii Europejskiej a przedsiębiorcą z polski. Współpraca w założeniu miała polegać na umocowaniu przedstawiciela do zawierania umów z podmiotami trzecimi w imieniu i na rzecz zagranicznego przedsiębiorcy, pozostawiając jednocześnie dużą swobodę prowadzenia działalności gospodarczej i decyzyjności w rękach przedsiębiorcy. Efektem było przygotowanie kompleksowej umowy agencyjnej z elementami transgranicznymi w wersji polsko-angielskiej.
Umowa agencyjna czy przedstawicielstwo?
Obecnie coraz więcej specjalistów pracujących na stanowiskach menadżerskich w pewnym momencie decyduje się na rozpoczęcie własnej działalności gospodarczej. Z podobnym problemem zwrócił się do nas klient. Pracując dotychczas w oparciu o umowę o pracę, postanowił rozpocząć współpracę na zasadach B2B, jako przedstawiciel na rynek Europy Środkowo-Wschodniej. Prowadzenie takiej działalności wymagało zawarcia transgranicznej umowy agencyjnej, przy negocjowaniu której Kancelaria dostarczyła Klientowi profesjonalne wsparcie prawne.
Kluczowym elementem w dopasowaniu rodzaju umowy był model współpracy przedsiębiorców. Choć współpraca przybierała pewne cechy przedstawicielstwa, to dominującym jej elementem miało być działanie na rzecz przedsiębiorcy zagranicznego.
Rolą rodzimego przedsiębiorcy miało być bowiem zawieranie kontraktów handlowych z podmiotami trzecimi na zlecenie przedsiębiorcy zagranicznego. Realizacja zawartych umów miała być realizowana przez przedsiębiorcę zagranicznego, ale wiele działań posprzedażowych, marketingowych i związanych ze skalowaniem działalności przyjmował na siebie agent. Warto w tym miejscu wskazać, że w umowie przedstawicielstwa to przedstawiciel docelowo zawiera umowy na rachunek własny, stąd umowa ta nie przystawała do realiów zlecenia.
Czym jest transgraniczna umowa agencyjna?
Umowa agencyjna jest to umowa, której sensem jest uregulowanie między stronami zasad pośrednictwa handlowego. Zgodnie z art. 758 kc, świadczeniami stron jest stałe, odpłatne pośredniczenie przez agenta w zawieraniu umów z klientami na rzecz przedsiębiorcy zlecającego działalność agencyjną.
W opisywanej sprawie, umowa agencyjna miała charakter transgraniczny, bowiem przedsiębiorca miał siedzibę w innym kraju członkowskim UE niż klient kancelarii. Była to pewnego rodzaju dodatkowa komplikacja sprawy, bowiem w każdej umowie transgranicznej trzeba wziąć pod uwagę dodatkowe elementy, takie jak wybór języka czy prawa właściwego.
Oczywistym jest również, że w takim przypadku umowa wymaga wersji dwujęzycznej, w omawianej sprawie była to wersja polsko-angielska. W tym aspekcie Kancelaria również świadczyła wsparcie prawne, negocjując obie wersje językowe umowy, aktywnie działając w kontekście wyboru wersji dominującej.
art. 758 Kodeksu Cywilnego
§ 1. Przez umowę agencyjną przyjmujący zlecenie (agent) zobowiązuje się, w zakresie działalności swego przedsiębiorstwa, do stałego pośredniczenia, za wynagrodzeniem, przy zawieraniu z klientami umów na rzecz dającego zlecenie przedsiębiorcy albo do zawierania ich w jego imieniu.
Co powinna zawierać transgraniczna umowa agencyjna?
Zgodnie z doktryną [1]Kodeks cywilny. Komentarz, Art. 758. red. serii prof. dr hab. Konrad Osajda, red. tomu dr Witold Borysiak, do niezbędnych elementów dla każdej umowy agencyjnej należą:
- zobowiązanie się przez agenta do pośredniczenia przy zawieraniu umów z klientami na rzecz dającego zlecenie lub do zawierania umów z klientami w imieniu dającego zlecenie;
- zobowiązanie się dającego zlecenie do zapłaty wynagrodzenia na rzecz agenta w zamian za spełniane przez niego świadczenie;
- stały charakter współpracy pomiędzy stronami;
- działanie przez obie strony w charakterze przedsiębiorcy, nie ma możliwości podpisania umowy agencyjnej przez konsumenta.
Powyższe może nie wydawać się skomplikowane, aczkolwiek jest to jedynie minimum, które powinna zawierać umowa agencyjna. Nie oznacza to, że umowa regulująca kwestie opisane powyżej będzie dobrą umową, na podstawie której można budować wieloletnią współpracę oraz struktury.
Szczególnej uwagi wymagała tutaj m.in. kwestia wynagrodzenia. Tak jak wskazałem powyżej, umowa agencyjna jest umową odpłatną. W omawianej sprawie agentowi przysługiwało wynagrodzenie stałe oraz część prowizyjna. Zgodnie bowiem z art. 761 § 1 KC, agent może żądać prowizji od umów zawartych w czasie trwania umowy agencyjnej, jeżeli do ich zawarcia doszło w wyniku jego działalności (interes bezpośredni) lub jeżeli zostały one zawarte z klientami pozyskanymi przez agenta poprzednio dla umów tego samego rodzaju (interes pośredni).
W tym kontekście warto jednak zwrócić uwagę na orzecznictwo, a zwłaszcza Wyrok Sądu Najwyższego z dnia 13 kwietnia 2023 r.
w sprawie o sygnaturze II CSKP 5/22[2]Legalis nr 2972576, gdzie SN kompleksowo podsumował reguły, którymi powinny kierować się strony ograniczając prawo agenta do prowizji.
Wyrok Sądu Najwyższego, sygn. II CSKP 5/22
„Agenta nie można pozbawić prowizji – o której mowa w art. 761 § 1 ab initio KC – od umów do których zawarcia doszło w wyniku jego bezpośredniej działalności (prowizja od tzw. interesów bezpośrednich)„
Obok regulacji sposobu wynagrodzenia, waluty i jej przelicznika, umowa zawierała także klauzule poufności i zachowania tajemnicy przedsiębiorstwa, obwarowane karami umownymi. Przedsiębiorca zagraniczny udostępniał bowiem know-how przedsiębiorcy z innego kraju i wymagał w tym zakresie odpowiedniego poziomu zabezpieczenia umownego. Agentowi udzielono także pełnomocnictwa do świadczenia usług agencyjnych na rzecz przedsiębiorcy zagranicznego.
W związku z faktem, że siedziba jednej ze stron jest poza Polską, w umowie konieczne było zawarcie klauzul transgranicznych. Umowa transgraniczna (a taką była umowa, w zawarciu której wspieraliśmy Klienta), powinna zawierać dodatkowe elementy. Należy do nich chociażby wybór prawa właściwego, klauzula wyboru języka. W przypadku naszej ostatniej sprawy doradzaliśmy klientowi we wszystkich tych aspektach, nie poprzestając jedynie na formułowaniu postanowień umowy, ale przede wszystkim wskazując klientowi wady oraz zalety każdego z rozwiązań.
Niemniej ważne były elementy związane ze stałą współpracą, w szczególności sposób dokonywania bieżących i wiążących ustaleń, a także warunki premiowania agenta (tzw. targety). W ten sposób umowa przyjęła charakter mieszany, z przeważającymi elementami umowy agencyjnej.
Podobne sprawy
Przypisy