Jak dochodzić rekompensaty 40 euro za opóźnienie w płatności faktury?
W świecie biznesu, terminowość płatności jest kluczowym czynnikiem wpływającym na płynność finansową i zdrowie ekonomiczne przedsiębiorstw. Niestety, wielu przedsiębiorców zmaga się z problemem nierzetelnych klientów, którzy nie regulują swoich zobowiązań na czas. W tym artykulę opisuję, w jaki sposób można uzyskać rekompensatę za dochodzenie wierzytelnościw transakcjach handlowych.
Zatory płatnicze i ich wpływ na gospodarkę
Opóźnienia w płatnościach, znane jako zatory płatnicze, tworzą łańcuch reakcji negatywnie wpływających na całe otoczenie biznesowe, gdzie „nagromadzenie zadłużeń” przechodzi na kolejne powiązane z nim podmioty[1]https://zatoryplatnicze.uokik.gov.pl/czym-sa-zatory-platnicze/ [w:] K. Menszig-Wiese (red.), Ustawa o przeciwdziałaniu nadmiernym opóźnieniom w transakcjach handlowych. Wyd. 2, Warszawa 2023, art. … Czytaj dalej.
Zatory płatnicze nie tylko utrudniają funkcjonowanie poszczególnych firm, ale mogą mieć także poważne konsekwencje dla całej gospodarki. Zjawisko to jest ściśle związane z nadużywaniem kredytu kupieckiego, gdzie dłużnicy, często korzystając z pozycji rynkowej, wymuszają na swoich wierzycielach nieoprocentowany kredyt poprzez opóźnienia w płatnościach.
Skutkiem takiego działania jest nie tylko generowanie dodatkowych kosztów związanych z dochodzeniem przeterminowanych należności, ale również osłabienie płynności finansowej uczestników obrotu, co może prowadzić do ograniczenia inwestycji, a nawet podwyżek cen towarów i usług.
Prawne narzędzia przeciwdziałania zatorom płatniczym
W odpowiedzi na te wyzwania, polski ustawodawca podjął kroki mające na celu zwalczenie problemu zatorów płatniczych. Ustawa o przeciwdziałaniu nadmiernym opóźnieniom w transakcjach handlowych, wprowadzona w 2013 roku[2]https://isap.sejm.gov.pl/isap.nsf/DocDetails.xsp?id=wdu20130000403, została zaktualizowana w celu stworzenia skuteczniejszych mechanizmów ochrony wierzycieli. Ustawa ta przyznaje wierzycielom uprawnienia do żądania odsetek ustawowych za opóźnienie w transakcjach handlowych, a także, w niektórych przypadkach, możliwość dochodzenia rekompensaty za koszty dochodzenia należności.
Wprowadzenie prawa do rekompensaty za koszty dochodzenia należności jest kluczowym elementem ochrony finansowej przedsiębiorców. Ta zryczałtowana rekompensata, określona na poziomie minimalnym od 40 euro, ma na celu częściowe pokrycie kosztów, które wierzyciele ponoszą podczas dochodzenia swoich przysługujących im należności.
Zryczałtowana rekompensata, będąca formą odstraszania dla nierzetelnych dłużników, stanowi ważny instrument w rękach przedsiębiorców do walki z opóźnieniami w płatnościach. Jest to krok w kierunku zrównoważenia nierówności występujących między wierzycielami a dłużnikami, zwłaszcza w przypadku małych i średnich przedsiębiorstw, które są szczególnie narażone na negatywne skutki zatorów płatniczych.
Potrzebujesz pomocy w Twojej sprawie?
Zapoznaj się z ofertą prowadzenia spraw o zapłatę.
Kiedy można ubiegać się o rekompensatę 40 EUR w transakcjach handlowych?
Zapłaty zryczałtowanej rekompensaty za opóźnienie w transakcjach handlowych można dochodzić wyłącznie w przypadku łącznego spełnienia trzech warunków:
- zawarcia transakcji handlowej zgodnie w rozumieniu ustawy,
- opóźnienia dłużnika w zapłacie należności z transakcji handlowej
- wykonania umowy przez wierzyciela, a mianowicie dostarczenia towaru lub wykonanie usługi.
Co to jest transakcja handlowa?
Zanim przejdziemy do szczegółów dotyczących ubiegania się o rekompensatę za opóźnienie w płatnościach, niezbędne jest zrozumienie, co stanowi transakcję handlową w świetle polskiego prawa.
Rekompensata przysługuje wierzycielowi w ramach transakcji handlowej, której definicja wynika z art. 4 pkt 1 Ustawy o przeciwdziałaniu nadmiernym opóźnieniom w transakcjach handlowych (NadmOpTransHandlU). Transakcja handlowa to umowa, której przedmiotem jest odpłatna dostawa towaru lub odpłatne świadczenie usługi, zawierana przez podmioty działające w ramach swojej działalności gospodarczej.
Zatem transakcja handlowa to umowa spełniająca określone kryteria:
- Umowa – musi istnieć zgodny zamiar stron dokonania transakcji
- Odpłatność – w ramach umowy jedna strona zobowiązana jest do dostarczenia towaru lub usługi, a druga do zapłaty wynagrodzenia.
- Między przedsiębiorcami – ustawa określa, że strony umowy muszą być przedsiębiorcami lub innymi podmiotami działającymi w ramach swej działalności gospodarczej.
Przykłady sytuacji umożliwiających dochodzenie rekompensaty
Rekompensata za opóźnienie w płatnościach jest przewidziana w polskim prawie jako środek ochrony wierzycieli w różnych kontekstach transakcji handlowych. Typową sytuacją, w której rekompensata ta może być dochodzona, jest opóźnienie w zapłacie za dostarczone towary lub wykonane usługi. W praktyce, może to dotyczyć szerokiego spektrum branż i rodzajów transakcji, od dostaw surowców, poprzez usługi budowlane, po projekty informatyczne lub konsultingowe.
W przypadku, gdy przedsiębiorstwo dostarcza towary lub świadczy usługi i wystawia fakturę, a klient nie reguluje należności w ustalonym terminie, wierzyciel – będący dostawcą towarów lub usługodawcą – ma prawo ubiegać się o zryczałtowaną rekompensatę. Ta sama zasada obowiązuje w długotrwałych kontraktach, gdzie regularne opóźnienia w płatnościach mogą uprawniać do wielokrotnego dochodzenia rekompensaty.
Istotne jest, aby transakcja spełniała kryteria transakcji handlowej określone w ustawie. Dotyczy to zarówno jednorazowych projektów, jak i ciągłych dostaw czy usług świadczonych na rzecz innych przedsiębiorstw. W każdej z tych sytuacji, opóźnienie w płatnościach stwarza podstawę do ubiegania się o rekompensatę, która ma na celu nie tylko częściowe pokrycie kosztów związanych z dochodzeniem przeterminowanych należności, ale również działa prewencyjnie, odstraszając od praktyk opóźniania płatności.
Kwoty rekompensaty a wartość świadczenia pieniężnego
W kwestii rekompensat za opóźnienie w płatnościach w transakcjach handlowych, istotne jest zrozumienie, jak kwota rekompensaty jest ustalana w zależności od wartości świadczenia pieniężnego. Zgodnie z art. 10 Ustawy o przeciwdziałaniu nadmiernym opóźnieniom w transakcjach handlowych, kwoty rekompensat są zróżnicowane i zależne od wysokości należności.
Wyróżnia się trzy progi kwotowe rekompensaty:
- 40 euro – dla świadczeń pieniężnych nieprzekraczających 5000 złotych.
- 70 euro – gdy wartość świadczenia pieniężnego jest wyższa niż 5000 złotych, ale niższa niż 50 000 złotych.
- 100 euro – dla świadczeń równych lub wyższych niż 50 000 złotych.
Jakim kursem przeliczyć rekompensatę w EUR na PLN?
Równowartość kwoty rekompensaty jest ustalana na podstawie średniego kursu euro ogłoszonego przez Narodowy Bank Polski na ostatni dzień roboczy miesiąca poprzedzającego miesiąc, w którym świadczenie pieniężne stało się wymagalne (art. 10 ust. 1a NadmOpTransHandlU).
Przykład:
- Jeśli świadczenie pieniężne wynosi 3000 zł i stało się wymagalne w lutym, to rekompensata wynosi 40 euro. Przyjmując hipotetycznie, że średni kurs euro NBP na koniec stycznia wynosi 4,50 zł za euro, równowartość rekompensaty w złotówkach wyniesie 40 euro * 4,50 zł/euro = 180 zł.
- Dla świadczenia wynoszącego 20 000 zł, rekompensata to 70 euro. Jeżeli kurs euro wynosiłby, na przykład, 4,55 zł za euro, to rekompensata w złotówkach wyniesie 70 euro * 4,55 zł/euro = 318,50 zł.
Jak skutecznie dochodzić rekompensaty 40 EUR?
Rozpoczynając proces ubiegania się o rekompensatę za opóźnienia w płatnościach, kluczowe jest najpierw upewnienie się, że dana sytuacja rzeczywiście kwalifikuje się do otrzymania rekompensaty. Wymaga to przede wszystkim sprawdzenia, czy opóźnienie w zapłacie ma miejsce w ramach transakcji handlowej, zgodnie z definicją ustawową.
Kolejnym krokiem jest przygotowanie i zebranie wszystkich niezbędnych dokumentów, które mogą obejmować umowy, faktury, potwierdzenia dostaw, a także wszelką korespondencję z dłużnikiem, w tym przypomnienia o płatnościach.
Następnie, konieczne jest wysłanie do dłużnika wezwania do zapłaty należności, w którym należy wskazać na wymagalność płatności i poinformować o zamiarze ubiegania się o rekompensatę. W tym etapie należy już wskazać właściwie obliczoną kwotę zryczałtowanej rekompensaty, a następnie dołączenie roszczenia o rekompensatę do wezwania do zapłaty.
W procesie dochodzenia rekompensaty ważna jest również gotowość do prowadzenia negocjacji i zawarcia możliwej ugody. Jeśli mimo tych działań dłużnik nie ureguluje należności, wówczas należy rozważyć podjęcie dalszych kroków, w tym możliwość skierowania pozwu cywilnego o zapłatę do sądu.
Podczas całego procesu kluczowe jest zgromadzenie dokumentacji i materiału dowodowego, a także ocena ekonomicznej opłacalności dochodzenia rekompensaty. W niektórych przypadkach, ze względu na koszty sądowe i czasochłonność postępowania, może okazać się, że negocjacje i osiągnięcie szybkiego porozumienia są bardziej korzystnym rozwiązaniem.
Czy rekompensata 40 euro należy się od każdej faktury?
W kwestii naliczania rekompensaty pojawia się często pytanie o zasadność naliczania rekompensaty 40 euro za każdą fakturę. Kwestia ta budziła liczne kontrowersje i różnice w orzecznictwie polskich sądów, prowadząc do niejednolitej praktyki.
Z jednej strony, niektóre sądy przyznawały rekompensatę niezależnie od wartości faktury, podkreślając jej charakter gwarantowany przez prawo. Z drugiej strony, pojawiały się głosy, że w pewnych okolicznościach żądanie takiej zapłaty może stanowić nadużycie prawa.
W wyroku z 4 maja 2023 r. Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej postawił kres spekulacjom dotyczącym możliwości ograniczenia prawa do rekompensaty, podkreślając, że prawo to nie może być pozbawiane ani ograniczane na podstawie ogólnych zasad prawa prywatnego[3]Wyrok TSUE z dnia 4 maja 2023 r., ALD Automotive s.r.o. przeciwko DY, sprawa C-78/22. Trybunał wskazał, że sąd krajowy nie jest uprawniony do badania żądania zasądzenia rekompensaty pod kątem nadużycia prawa, podkreślając obowiązek zapewnienia pełnej skuteczności przepisom implementującym dyrektywę unijną. Wygrali wierzyciele.
Wyrok TSUE z dnia 4 maja 2023 r., ALD Automotive s.r.o. przeciwko DY, sprawa C-78/22
Kumulacja po stronie dłużnika szeregu opóźnień w płatnościach mających charakter okresowy w wykonaniu jednej i tej samej umowy nie może zatem skutkować ograniczeniem minimalnej stałej kwoty należnej tytułem rekompensaty z tytułu kosztów odzyskiwania należności za każde opóźnienie w płatnościach. Takie ograniczenie prowadziłoby do pozbawienia skuteczności (effet utile) art. 6 dyrektywy 2011/7, którego celem jest, jak stwierdzono w poprzednim punkcie niniejszego wyroku, nie tylko zniechęcenie do takich opóźnień w płatnościach, ale także zapewnienie, poprzez zapłatę tych kwot, rekompensaty „[z tytułu kosztów] odzyskiwania należności poniesionych] przez wierzyciela”, przy czym koszty te zwiększają się proporcjonalnie do liczby płatności i kwot, których dłużnik nie uiszcza w terminie.
(…)
Więcej
art. 6 ust. 1 dyrektywy 2011/7 w związku z ust. 3 tego artykułu i art. 7 ust. 1 akapit drugi lit. c) tej dyrektywy należy interpretować w ten sposób, iż stoi on na przeszkodzie temu, by sąd krajowy odmówił zasądzenia stałej kwoty, określonej w pierwszym z tych przepisów, lub ją ograniczył, na podstawie ogólnych zasad krajowego prawa prywatnego, w tym także w przypadku, gdy opóźnienia w płatnościach, które wystąpiły w ramach jednej i tej samej umowy, dotyczą w szczególności niskich, a nawet niższych od tej stałej kwoty kwot.
W świetle wyroku TSUE, rekompensata 40 euro jest należna wierzycielowi również w przypadku, gdy wartość faktury jest niska, a nawet niższa od wysokości rekompensaty. Tym samym, uprawnienia wierzyciela do rekompensaty zostały wzmocnione, a praktyka sądowa powinna odzwierciedlać dążenie do zapewnienia pełnej skuteczności przepisom ustawy o przeciwdziałaniu nadmiernym opóźnieniom w transakcjach handlowych.
Termin przedawnienia roszczenia o rekompensatę za opóźnienie w płatności
W kontekście transakcji handlowych, kwestia terminu przedawnienia roszczenia o rekompensatę za koszty odzyskiwania należności ma kluczowe znaczenie dla racjonalności dochodzenia tych należności. Upływ terminu przedawnienia powoduje bowiem możliwość obrony w postaci zarzutu przedawnienia, który niweczy skuteczność dochodzenia należności. W świetle uchwały Sądu Najwyższego z 30 września 2021 r. (sygn. III CZP 37/20), termin przedawnienia tego rodzaju roszczeń został jasno określony.
Sąd Najwyższy wyjaśnił, że roszczenie wynikające z art. 10 ust. 1 ustawy z dnia 8 marca 2013 r. o przeciwdziałaniu nadmiernym opóźnieniom w transakcjach handlowych podlega terminowi przedawnienia określonemu w art. 118 Kodeksu cywilnego. Oznacza to, że roszczenie o rekompensatę przedawnia się w ogólnym terminie trzech lat, a nie w terminie przewidzianym dla świadczenia głównego, który w niektórych przypadkach, jak np. przy umowie sprzedaży, wynosi dwa lata.
Uchwała
Sądu Najwyższego
z dnia 30 września 2021 r., III CZP 37/20
I. Termin przedawnienia roszczenia o rekompensatę za koszty odzyskiwania należności, opartego na art. 10 ust. 1 ustawy z dnia 8 marca 2013 r. o przeciwdziałaniu nadmiernym opóźnieniom w transakcjach handlowych (poprzednio pod nazwą: ustawa o terminach zapłaty w transakcjach handlowych; t.j. Dz.U. z 2019 r. poz. 118), określa art. 118 KC.
II. Roszczenia o rekompensatę za koszty odzyskiwania należności związanych z prowadzeniem działalności gospodarczej, oparte na art. 10 ust. 1 ustawy z 8.3.2013 r. o przeciwdziałaniu nadmiernym opóźnieniom w transakcjach handlowych (t.j. Dz.U. z 2021 r. poz. 424), przedawniają się po upływie 3 lat.
Rekompensata 40 EUR ma potencjał.
W kontekście omawianego tematu musisz mieć świadomość, że zapewnienie płynności finansowej i terminowość płatności ma kluczowe znaczenie dla stabilności finansowej Twojego przedsiębiorstwa. Ustawa o przeciwdziałaniu nadmiernym opóźnieniom w transakcjach handlowych daje przedsiębiorcom narzędzie prawne, które umiejętnie wykorzystane pomaga w skutecznym dochodzeniu należności od dłużników.
Świadome stosowanie przepisów tej ustawy wpływa pozytywnie na efektywność procesów odzyskiwania należności oraz na ochronę finansów przedsiębiorstwa.
Jeśli jako przedsiębiorca napotykasz trudności w dochodzeniu należności lub masz wątpliwości dotyczące stosowania ustawy, zachęcam do kontaktu ze mną. Z chęcią pomogę Tobie odzyskać dochodzoną należność wraz z rekompensatą i odsetkami oraz zapewnię bieżące doradztwo w transakcjach handlowych.
Przypisy