Sposoby obrony przed rekompensatą 40 euro za opóźnienie w płatności.
W obrocie gospodarczym przedsiębiorcy mogą spotkać się z roszczeniami o rekompensatę za koszty odzyskiwania należności, określoną na minimalnie 40 euro. Ustawa o przeciwdziałaniu nadmiernym opóźnieniom w transakcjach handlowych stworzyła mechanizm wspierający wierzycieli, ale również otworzyła drogę dla potencjalnych nadużyć. W tym artykule wyjaśniam, jakie warunki muszą zostać spełnione, aby skutecznie dochodzić rekompensaty, oraz jakie są dostępne strategie obrony przed nieuzasadnionymi żądaniami rekompensaty. Zapraszam do lektury!
Z czego bierze się roszczenie o zapłatę 40 euro rekompensaty?
Roszczenie o zapłatę rekompensaty w transakcjach handlowych wynika z Ustawy o przeciwdziałaniu nadmiernym opóźnieniom w transakcjach handlowych (NadmOpTransHandlU). Kluczowym wymogiem, aby móc ubiegać się o taką rekompensatę, jest nabycie przez wierzyciela prawa do odsetek z tytułu opóźnienia w zapłacie. Istotne jest, że prawo do rekompensaty co do zasady nie wymaga od wierzyciela kierowania dodatkowego wezwania do zapłaty wobec dłużnika, ani wykazywania poniesionych kosztów związanych z odzyskiwaniem należności.
Sąd Najwyższy w swojej uchwale potwierdził, że wierzyciel ma prawo do rekompensaty niezależnie od tego, czy faktycznie poniósł jakiekolwiek koszty odzyskiwania należności. Tym samym, roszczenie o rekompensatę w wysokości 40 euro powstaje automatycznie po przekroczeniu przez dłużnika terminu zapłaty ustalonego w umowie.
Co więcej, rekompensata ta nie ma charakteru kary, ale jest zryczałtowanym ekwiwalentem kosztów, które wierzyciel zwykle musi ponieść, starając się odzyskać należności. Ma to na celu nie tyle pokrycie konkretnych kosztów odzyskiwania należności w danej transakcji, co zapewnienie wierzycielowi minimalnej rekompensaty za ogólny wysiłek związany z dochodzeniem przysługujących mu płatności.
Uchwała Sądu Najwyższego z dnia 11 grudnia 2015 r., III CZP 94/15
Rekompensata za koszty odzyskiwania należności w wysokości 40 euro, przewidziana w art. 10 ust. 1 ustawy z dnia 8 marca 2013 r. o terminach zapłaty w transakcjach handlowych (Dz.U. z 2013 r. poz. 403), przysługuje wierzycielowi bez konieczności wykazania, że koszty te zostały poniesione. Roszczenie o rekompensatę w wysokości 40 euro powstaje po upływie terminów zapłaty ustalonych w umowie lub ustalonych zgodnie z art. 7 ust. 3 i art. 8 ust. 4 tej ustawy.
Potrzebujesz pomocy w Twojej sprawie?
Zapoznaj się z ofertą prowadzenia spraw o zapłatę.
Jak się bronić przed zapłatą rekompensaty za opóźnienie w transakcjach handlowych?
Obrona przed zapłatą rekompensaty za opóźnienie w płatnościach w transakcjach handlowych wymaga zrozumienia podstaw prawnych i strategii, które można zastosować w celu uniknięcia lub zmniejszenia obciążenia finansowego. Kluczowym elementem jest tutaj analiza przyczyn opóźnienia oraz zastosowanie odpowiednich argumentów prawnych.
Czy to aby na pewno transakcja handlowa?
W ramach obrony przed roszczeniem o zapłatę rekompensaty za opóźnienie w płatnościach istotne jest zbadanie, czy transakcja, której dotyczy roszczenie, kwalifikuje się jako transakcja handlowa w rozumieniu Ustawy. Ta kwestia może być kluczowym elementem obrony, ponieważ w przypadku, gdy transakcja nie spełnia definicji transakcji handlowej według ustawy, roszczenie o rekompensatę traci swoją podstawę prawną.
Definicja transakcji handlowej
Zgodnie z art. 4 pkt 1 NadmOpTransHandlU, transakcja handlowa to umowa, której przedmiotem jest odpłatna dostawa towaru lub odpłatne świadczenie usługi, zawierana przez strony w związku z prowadzoną przez nie działalnością gospodarczą. W tym kontekście, kluczowe znaczenie ma zatem zawarcie umowy w związku z prowadzeniem działalności gospodarczej przez obie strony transakcji.
Strona broniąca się przed roszczeniem powinna przeprowadzić analizę charakteru transakcji, aby określić, czy faktycznie mieści się ona w ramach definicji prawnej transakcji handlowej. Należy wziąć pod uwagę następujące elementy:
- Związek z działalnością gospodarczą – czy umowa została zawarta w związku z prowadzoną działalnością gospodarczą przez obie strony?
- Odpłatność – czy za dostarczone towary lub usługi była przewidziana zapłata?
- Przedmiot umowy – czy umowa dotyczyła dostawy towarów lub świadczenia usług?
Jeżeli z analizy wynika, że transakcja nie kwalifikuje się jako transakcja handlowa w rozumieniu ustawy, to roszczenie o rekompensatę nie będzie miało podstawy prawnej. Skutkować to będzie oddaleniem żądania wierzyciela o rekompensatę.
Obrona przed rekompensatą za zapłacony dług
Obrona przed roszczeniem o zapłatę rekompensaty za opóźnienie w płatnościach opiera się na przedstawieniu dowodów zapłaty całkowitej lub częściowej długu. W przypadku, gdy dług został już uregulowany, przedstawienie potwierdzeń przelewu, pokwitowania zapłaty czy umów rozliczeniowych wyeliminuję podstawę do dochodzenia rekompensaty. Należy jednak pamiętać, aby takiej zapłaty dokonać przed, a nie po wniesieniu pozwu.
Rekompensata jest możliwa do uzyskania tylko w przypadku, gdy nie doszło do zapłaty całej należności. W sytuacji, gdy dłużnik dokonał częściowej zapłaty należności, pojawia się kwestia, czy i w jakim zakresie przysługuje wierzycielowi rekompensata za koszty odzyskiwania należności.
Jeśli weźmiemy pod uwagę, że przepisy wprost wskazują na trzy różne progi wysokości rekompensaty, to czy naliczanie rekompensaty powinno następować od całości należności np. z faktury, czu tylko od kwoty nieuregulowanej (w wysokości adekwatnej do wysokości niezapłaconej części długu)?
W świetle przepisów nie ma podstaw do miarkowania kwoty rekompensaty, nawet w sytuacji, gdy opóźnienie dotyczy tylko części należności. Argumentacja ta opiera się na założeniu, że rekompensata przysługuje wierzycielowi niezależnie od faktycznych kosztów odzyskiwania należności oraz bez względu na czas trwania opóźnienia w zapłacie.
W związku z tym, nawet w sytuacjach, gdy opóźnienie w zapłacie dotyczy stosunkowo niewielkiej części należności, wierzycielowi przysługuje pełna kwota rekompensaty, zgodnie z ustalonym progiem[1]K. Menszig-Wiese (red.), Ustawa o przeciwdziałaniu nadmiernym opóźnieniom w transakcjach handlowych. Wyd. 2, Warszawa 2023, art. 10, Nb 7, Legalis.
Powyższa interpretacja może być uważana za kontrowersyjną w kontekście proporcjonalności rekompensaty do faktycznej wartości nieuregulowanego długu. Niemniej jednak, pełna kwota rekompensaty jest należna wierzycielowi niezależnie od wielkości niespłaconej części długu, co wyklucza miarkowanie kwoty rekompensaty.
Miarkowanie rekompensaty przy wyższych progach należności
Kwestia miarkowania wysokości rekompensaty przy drugim i trzecim progu jej wysokości, czyli dla rekompensat o wartości 70 euro i 100 euro, stanowi interesujący problem prawny. Zgodnie z dyrektywą 2011/7/UE, minimalna kwota rekompensaty powinna wynosić 40 euro. Polski ustawodawca, wykraczając poza wymogi dyrektywy, wprowadził natomiast dodatkowe, wyższe progi rekompensat.
W kontekście tych wyższych rekompensat pojawia się możliwość miarkowania ich wysokości. Taka potrzeba miarkowania może wystąpić w sytuacjach szczególnych, niestandardowych, gdzie zastosowanie pełnej kwoty rekompensaty wynoszącej 70 lub 100 euro wydaje się nieproporcjonalne do wartości dochodzonego świadczenia pieniężnego. W takich przypadkach, miarkowanie kwoty rekompensaty do minimalnej wartości, czyli 40 euro, może być rozważane jako sposób na wyważenie interesów obu stron transakcji.
Jednakże, decyzja o miarkowaniu kwoty rekompensaty powinna być podjęta z uwzględnieniem konkretnych okoliczności danej sprawy. Należy pamiętać, że miarkowanie takie nie jest standardową praktyką i powinno być stosowane jedynie w wyjątkowych sytuacjach, na przykład gdy zapłata wyższej rekompensaty mogłaby być nadmierna w stosunku do wartości niespłaconej części długu[2]K. Menszig-Wiese (red.), Ustawa o przeciwdziałaniu nadmiernym opóźnieniom w transakcjach handlowych. Wyd. 2, Warszawa 2023, art. 10, Nb 8, Legalis.
Warto podkreślić, że zgodnie z obowiązującym orzecznictwem, na wartość rekompensaty nie powinna mieć wpływu sytuacja finansowa dłużnika. Tym samym, miarkowanie rekompensaty nie powinno być traktowane jako narzędzie do dostosowywania obciążeń finansowych w zależności od sytuacji ekonomicznej dłużnika, ale jako sposób na zapewnienie sprawiedliwości i proporcjonalności w wyjątkowych, niestandardowych przypadkach.
Kiedy rekompensata 40 euro stanowi nadużycie prawa (art. 5 KC)?
Obronę przed roszczeniem o rekompensatę za opóźnienie w płatnościach w transakcjach handlowych można oprzeć na art. 5 Kodeksu cywilnego (KC), który odnosi się do nadużycia prawa. Kluczowym aspektem tej obrony jest analiza konkretnej sytuacji i wykazanie, że działanie wierzyciela może być uznane za sprzeczne ze społeczno-gospodarczym przeznaczeniem prawa lub z zasadami współżycia społecznego.
Przykłady skutecznej obrony przez zarzut nadużycia prawa
Przykładowo, jeżeli wierzyciel żąda rekompensaty za faktury i wartość rekompensaty jest nieproporcjonalnie wysoka w stosunku do wartości zaległości, może to stanowić podstawę do zakwestionowania roszczenia.
W wyroku z dnia 18 września 2020 r. (sygn. akt V GC 1539/19), Sąd Rejonowy w Elblągu rozstrzygnął kwestię dochodzenia rekompensaty od faktur małej wartości. Sprawa dotyczyła firmy, która domagała się rekompensaty w wysokości 40 euro od każdej z 11 faktur za usługi marketingowe. Całkowita suma rekompensaty była zbliżona do wartości samych faktur, co wzbudziło wątpliwości co do zasadności takich żądań.
Kluczowym elementem, na który zwrócił uwagę sąd, było rozważenie, czy działania powoda nie stanowią nadużycia prawa zgodnie z art. 5 kodeksu cywilnego. Sąd wskazał, że rekompensata ma na celu zapewnienie wierzycielowi zwrotu minimalnych kosztów odzyskiwania należności, a nie służyć jako źródło nieuzasadnionego wzbogacenia.
Sąd wskazał na szereg argumentów przemawiających przeciwko przyznaniu rekompensaty w takiej wysokości, jak żądał powód. Wśród nich znalazły się fakt, że wartość rekompensaty była zbliżona do wartości głównych należności, brak wskazania przez powoda konkretnych kosztów odzyskiwania należności, a także to, że działania windykacyjne były w zasadzie ograniczone do automatycznego generowania przypomnień. Ponadto, opóźnienia w płatnościach były stosunkowo niewielkie, a cała należność została ostatecznie uregulowana.
Sąd podkreślił, że zasądzenie rekompensaty w przedstawionych okolicznościach naruszałoby równowagę między celem a skutkami wprowadzenia rekompensaty, mającej motywować do terminowej zapłaty, a nie stanowić dodatkowego źródła dochodu dla wierzyciela.
Wyrok
Sądu Rejonowego w Elblągu z dnia 18 września 2020 r.
V GC 1539/19
(…) Zasądzenie żądania pozwu świadczyłoby o zaburzeniu równowagi pomiędzy celem wprowadzenia instytucji rekompensaty, a wagą ewentualnego naruszenia obowiązku zachowania terminów regulowania należności oraz uszczerbkiem spowodowanym przez to naruszenie. Jak już wskazywano instytucja rekompensaty za koszty odzyskiwania należności miała z jednej strony motywować kontrahentów do terminowej zapłaty, z drugiej zaś strony umożliwić wierzycielom prostsze (bo bez konieczności wykazywania poniesionych kosztów) dochodzenie ich zwrotu od dłużnika. Podkreślić należy, że celem ustawodawcy nie było wprowadzenie do porządku prawnego źródła dodatkowego zarobkowania dla wierzycieli czy też powodowanie ryzyka popadnięcia w spiralę zadłużenia przez dłużnika.
Zarzut przedawnienia roszczenia o rekompensatę 40 euro.
W ramach prowadzenia działalności gospodarczej, niezwykle istotne jest zrozumienie, jak termin przedawnienia wpływa na możliwość egzekwowania rekompensaty za opóźnienia w transakcjach handlowych. Powinieneś mieć świadomość, że po upływie terminu przedawnienia możesz uchylić się od zapłaty zobowiązania przez skuteczne podniesienie zarzutu przedawnienia przez dłużnika. Zarzut przedawnienia stanowi skuteczną obronę przed roszczeniami, które nie zostały zgłoszone w odpowiednim czasie.
Zarzut przedawnienia stanowi skuteczną obronę przed roszczeniami, które nie zostały zgłoszone w odpowiednim czasie.
Zgodnie z uchwałą Sądu Najwyższego z dnia 30 września 2021 roku (sygn. III CZP 37/20), roszczenia o rekompensatę za koszty odzyskiwania należności, oparte na przepisach ustawy o przeciwdziałaniu nadmiernym opóźnieniom w transakcjach handlowych, ulegają przedawnieniu po trzech latach. Jest to zgodne z ogólnym terminem przedawnienia określonym w art. 118 Kodeksu cywilnego, który ma zastosowanie niezależnie od terminu przedawnienia przewidzianego dla świadczenia głównego.
Podniesienie zarzutu przedawnienia jest czynnością wymagającą aktywnego działania ze strony dłużnika. Oznacza to, że w przypadku, gdy wierzyciel podejmuje kroki w celu dochodzenia rekompensaty, dłużnik musi wyraźnie wskazać, że roszczenie uległo przedawnieniu, aby móc skutecznie obronić się przed zapłatą. Zarzut przedawnienia nie jest rozpatrywany automatycznie przez sąd i musi być podniesiony przez zainteresowaną stronę.
Obrona przed rekompensatą 40 euro jest możliwa!
W biznesie, gdzie zarządzanie płynnością jest kluczowe, rekompensata za opóźnienie w transakcjach handlowych stanowi ważne narzędzie w rękach wierzyciela. Jak pokazuje jednak praktyka, nie każde roszczenie o rekompensatę jest uzasadnione, a roszczenie wierzyciela nie zawsze musi być równoznaczne z obowiązkiem zapłaty przez dłużnika.
Kluczowe jest zrozumienie, kiedy i na jakich warunkach można się bronić przed takimi roszczeniami, a także jakie kroki podjąć, aby obrona była skuteczna. Niezależnie od tego, czy chodzi o dokładne zrozumienie definicji transakcji handlowej, czy też o skuteczne podniesienie zarzutu przedawnienia, profesjonalna obrona nie jest możliwa bez znajomość swoich praw i obowiązków.
Jeśli stajesz przed wyzwaniem związanym z opóźnieniem w płatności, pamiętaj, że masz możliwości. Profesjonalne wsparcie prawne może pomóc w ochronie Twoich interesów. Jeśli potrzebujesz wsparcia, skontaktuj się ze mną, a pomogę w Twojej sprawie.
Przypisy