Tworzenie i prowadzenie list insiderów emitenta według MAR
Prowadzenie list insiderów (osób mających dostęp do informacji poufnych) służy kontroli przepływu informacji poufnych. Ma ułatwić organom ścigania złapanie winnych nadużyć na rynku. Insiderzy w spółce zmieniają się jednak, rotują, a także wchodzą w relacje profesjonalne i osobiste. Jak listy insiderów pomagają identyfikować przepływ informacji poufnych w tym dynamicznym otoczeniu? Zapraszam do lektury.
Czym jest lista insiderów emitenta w rozporządzeniu MAR?
Lista insiderów to dokument tworzony przez emitenta wg określonego wzoru, który wskazuje osoby fizyczne mające dostęp do informacji poufnych. Tworzenie i prowadzenie list osób mających dostęp do informacji poufnych to regulacje ładu korporacyjnego i compliance, które wynikają z rozporządzenia Market Abuse Regulation (dalej MAR)[1]Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 596/2014 z dnia 16 kwietnia 2014 r. w sprawie nadużyć na rynku (rozporządzenie w sprawie nadużyć na rynku) oraz uchylające … Czytaj dalej.
Tworzenie list służy identyfikowaniu i kontrolowaniu osób fizycznych, które mogą dokonywać transakcji insiderskich i są zobowiązane do powiadamiania o transakcjach z użyciem informacji poufnych.
Na listę insiderów wpisuje się osoby funkcjonujące w strukturze organizacyjnej emitenta, które posiadają stały dostęp do informacji poufnych (tzw. insiderzy stali), czyli między innymi członków zarządu i rady nadzorczej, oraz osoby zajmujące stanowiska kierownicze.
Obowiązek wpisu obejmuje również osoby posiadające okazjonalny dostęp do informacji (tzw. insiderzy zmienni), które na podstawie stosunku zlecenia bądź innego stosunku o podobnym charakterze, wykonują czynności na rzecz lub w imieniu emitenta, dotyczące zdarzeń lub okoliczności, stanowiących informacje poufne.
Kto prowadzi listę osób mających dostęp do informacji poufnych?
Po zmianach wprowadzonych nowelizacją MAR-Light, listy insiderów tworzą i prowadzą bezpośrednio emitenci lub osoby działające w imieniu lub na ich rzecz, które pracują dla nich na podstawie umowy o pracę lub wykonują, na innej podstawie, zadania, w ramach których mają dostęp do informacji poufnych, takich jak doradcy, księgowi lub agencje ratingowe[2]MAR-Light to inaczej Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2019/2115 z dnia 27 listopada 2019 r. zmieniające dyrektywę 2014/65/UE oraz rozporządzenia (UE) nr 596/2014 i (UE) … Czytaj dalej.
Zatem w pierwszej kolejności obowiązek prowadzenia list insiderów spoczywa na emitencie. Natomiast jeśli dostęp do informacji poufnych mają także osoby działające na rzecz i w imieniu emitenta, to one także muszą taką listę prowadzić.
W praktyce oznacza to, że wszelkie podmioty współpracujące z emitentem przy sprawach będących informacją poufną muszą prowadzić oddzielne listy osób mających dostęp do informacji poufnych[3]Questions and Answers On the Market Abuse Regulation (MAR), nr 10.1, https://www.esma.europa.eu/sites/default/files/library/esma70-145-111_qa_on_mar.pdf, cyt. za Robert Wąchała, Listy insiderów … Czytaj dalej.
Przepisy dotyczące list insiderów mają zastosowanie do emitentów, których instrumenty finansowe zostały dopuszczone do obrotu zarówno na rynku regulowanym, jak również nieregulowanym w alternatywnym systemie obrotu (art. 18 ust. 7 rozporządzenia MAR).
Listy insiderów tworzą i prowadzą bezpośrednio emitenci lub osoby działające w imieniu lub na ich rzecz, które pracują dla nich na podstawie umowy o pracę lub wykonują, na innej podstawie, zadania, w ramach których mają dostęp do informacji poufnych, takich jak doradcy, księgowi lub agencje ratingowe
Insiderzy stali, zmienni… i kto jeszcze na liście insiderów?
W uproszczeniu insiderów można podzielić na stałych i zmiennych.
Stali insiderzy to osoby działające w strukturze organizacyjnej emitenta, które posiadają stały dostęp do informacji poufnych ze względu na sprawowaną funkcję. To między innymi członkowie zarządu i rady nadzorczej, oraz osoby zajmujące stanowiska kierownicze.
Zmienni insiderzy to osoby posiadające okazjonalny dostęp do informacji, które na podstawie stosunku zlecenia bądź innego stosunku o podobnym charakterze, wykonują czynności na rzecz lub w imieniu emitenta, dotyczące zdarzeń lub okoliczności, stanowiących informacje poufne. Stosunki te łączą działanie osób z interesem emitenta i dotyczą świadczenia usług m. in. przez notariuszy, adwokatów, doradców podatkowych, bankierów, tłumaczy i inne osoby, które mają bezpośredni związek ze zdarzeniem stanowiącym informację poufną[4]M. Glicz [w:] M. Wierzbowski, L. Sobolewski, P. Wajda (red.) Prawo rynku kapitałowego, komentarz, art. 158, Nb 8, s. 1514.
Z punktu widzenia prowadzenia list insiderów, rozróżnienie na insiderów stałych i zmiennych ma walor praktyczny. Podmiot prowadzący listę może bowiem prowadzić obok listy osób mających dostęp do poszczególnych informacji poufnych, również listę wszystkich osób mających stały dostęp do wszystkich informacji poufnych.[5]https://www.knf.gov.pl/dla_rynku/Informacje_dla_podmiotow_nadzorowanych/mar/lista_insiderow?articleId=47305&p_id=18.
Rozproszone listy insiderów
Obowiązek sporządzenia listy powstaje niezależnie od obowiązku publikacji informacji poufnej. Obowiązek prowadzenia list osób mających dostęp do informacji poufnych zarówno przez emitenta, jak i podmioty współpracujące, powoduje de facto rozproszenie tych list.
Emitent i podmioty z nim współpracujące mają obowiązek prowadzenia listy insiderów we własnym zakresie. Zatem jeśli osoba (insider) wykonuje czynności na rzecz lub w imieniu emitenta w związku z zatrudnieniem u podmiotu współpracującego, to właśnie ten podmiot powinien umieścić ją na prowadzonej przez siebie liście insiderów.
Aktualność warunkiem skuteczności
Efektywne spełnienie swoich funkcji gwarantuje tylko taka lista insiderów, która zawiera informacje aktualne. Powinna być ona niezwłocznie aktualizowana w każdej sytuacji, gdy następuje zmiana przyczyny, dla której dana osoba jest uwzględniona na liście.
Podlega ona zmianie także wtedy, gdy nowa osoba otrzymuje dostęp do informacji poufnych i w związku z tym musi zostać do listy dodana lub gdy dana osoba przestaje mieć dostęp do informacji poufnych i musi zostać z niej usunięta (art. 18 ust. 4 rozporządzenia MAR). Każdorazowo podaje się datę i godzinę wystąpienia zmiany, która skutkuje aktualizacją listy (art. 18 ust. 1 lit. b w zw. z art. 18 ust. 4 rozporządzenia MAR).
Insider świadomy obowiązku poufności
Prewencyjny charakter prowadzenia list insiderów wymaga, aby osoby posiadające dostęp do informacji poufnych w spółce publicznej notowanej na rynku regulowanym i nieregulowanym w alternatywnym systemie obrotu, miały świadomość konsekwencji z tego wynikających.
Na emitencie spoczywa obowiązek jednorazowego pouczenia osób mających stały lub okazjonalny dostęp do informacji poufnych o obowiązkach wynikających z przepisów ustawowych i wykonawczych oraz sankcjach grożących za wykorzystywanie i bezprawne ujawnienie informacji poufnych (art. 18 ust. 2 rozporządzenia MAR). Oświadczenie o świadomości wspomnianych obowiązków insider musi złożyć na piśmie.
Kogo w praktyce umieścić na liście insiderów?
Głównym zagadnieniem praktycznym jest pytanie, kogo umieszczać na listach insiderów. W praktyce należy zidentyfikować osoby mające faktyczny dostęp do informacji poufnych, ze względu na świadczone na rzecz emitenta usługi.
Rozporządzenie MAR mówi o doradcach, księgowych i agencjach ratingowych, lecz do tej grupy warto dodać kancelarie prawne, biegłych rewidentów (audytorów), domy maklerskie i inne podmioty, które w ramach świadczonych usług uzyskują dostęp do informacji poufnych.
Listy insiderów – wzór
Rozporządzenie wykonawcze Komisji (UE) 2016/347 z dnia 10 marca 2016 r. reguluje zasady prowadzenia oraz aktualizacji listy osób mających dostęp do informacji poufnych.
- format elektroniczny – lista powinna być sporządzona w formacie elektronicznym.
- aktualność – lista powinna być niezwłocznie aktualizowana.
- wersjonowanie listy – format elektroniczny musi zapewniać poufność oraz dokładność informacji zamieszczonych na liście, jak również dostęp do poprzednich wersji listy oraz możliwość ich przeszukiwania.
- podział listy na sekcje – emitent jest zobowiązany do prowadzenia listy osób mających dostęp do poszczególnych informacji poufnych. Lista, prowadzona w formie jednego dokumentu, musi być podzielona na odrębne sekcje, z których każda dotyczyć będzie poszczególnych informacji poufnych. Nowa sekcja jest dodawana w przypadku identyfikacji nowej informacji poufnej. Każda sekcja powinna zawierać wyłącznie szczegółowe dane dotyczące osób mających dostęp do informacji poufnych istotnych dla tej sekcji.
Wzór listy został określony w załączniku I (Wzór nr 1) Rozporządzenia wykonawczego Komisji (UE) 2016/347[6]https://www.knf.gov.pl/dla_rynku/Informacje_dla_podmiotow_nadzorowanych/mar/lista_insiderow?articleId=47305&p_id=18.
Prowadzenie list osób mających dostęp do informacji poufnych obciąża emitentów i powoduje wiele wątpliwości praktycznych. Jest to jednak cena, jaką europejski ustawodawca godzi się płacić na zwiększenie bezpieczeństwa obrotu na rynku. Jeśli masz pytania o listy insiderów to sekcja komentarzy jest Twoja. Zachęcam do kontaktu!
Przypisy